31 - Recht en Internet

ICT en Internet veranderen alles, dus waarom niet het rechtssysteem? Er zijn mensen die dat ontkennen. Zij stellen eenvoudig dat alles wat offline geldt ook online moet gelden. Dat zijn meestal de mensen die het nu voor het zeggen hebben.

Er zijn ook mensen die stellen dat die gedachte achterhaald is. De regels van de analoge wereld voldoen volgens hen niet meer in de digitale wereld. Zij stellen dat in de digitale wereld andere regels moeten gelden omdat die wereld ook anders is. Zij vatten dit wel eens samen in de vier D’s van de digitale wereld. Dematerialisering, decentralisering, deterritorialisering en deregulering. De vraag is wie nu gelijk heeft.

Het antwoord op die vraag begint met de vraag naar het wezen van het recht. Wat is dat? Recht? Recht is in feite niet meer dan een stelsel van regels of afspraken waarmee wij het intermenselijke verkeer regelen. Die regels zijn dan ook niet – ook al wordt wel eens anders gesuggereerd - door een God gegeven, Wetten zijn door mensen gemaakt en zijn zeker niet alleen het resultaat van rechtvaardigheid, of redelijkheid en logica. Wetten zijn ook het resultaat van gemak, gewoonte, cultuur, macht en consensus. Wetten verschillen dan ook afhankelijk van plaats en tijd.

Vooral dat machtsaspect is in dit kader interessant. Wie maken de wetten? Meestal zijn dat de vertegenwoordigers van de heersende klasse. Zij zullen daarom geneigd zijn wetten te formuleren die passen bij hun normen en waarden. Zij zullen ook geneigd zijn wetten te formuleren die hun machtspositie bevestigt of in ieder geval niet aantast. Vandaar hun voorkeur voor de uitspraak; ‘wat offline geldt, moet ook online gelden’.

Als we met deze bril op naar het recht kijken dan krijgt die vraag naar online en offline opeens een heel ander karakter. We zien dan dat nieuwe technologie heel vaak de machtsposities van de heersende elites aantast. Het biedt nieuwe kansen aan nieuwe groepen en individuen. Dat is heel duidelijk zichtbaar in het bedrijfsleven, waar nieuwe jonge onderneminkjes dan soms kans zien uit te groeien tot grote multinationals en waar oude gevestigde bedrijven plotseling hun markten zien verdwijnen. We kennen de voorbeelden allemaal. Microsoft, Google kennen we allemaal, maar wie kent nog Kodak of Motorola?

Ook in de politieke en sociale werkelijkheid zien we deze ideeënstrijd. Keer op keer zien we dat nieuwe technologieën worden aangegrepen door revolutionaire voorhoeden om de wereld te verbeteren volgens hun normen en waarden. In eerste instantie zien we dan utopistische dromen. Dankzij de radio, de tv of het internet zal de wereld eindelijk veranderen in een paradijs. Of we zien het omgekeerde. Pessimisten menen vaak dat de wereld nu zal veranderen in een hel (denk aan George Orwell’s 1984 of de Brave new World van Aldous Huxley). In een latere fase zien we dan dat het nieuwe medium ingebed raakt in de bestaande structuren en dat alles toch vooral weer lijkt op zoals het vroeger was. Zowel de heilsverwachtingen als de angstdromen komen uiteindelijk niet uit.

Nu terug naar het recht. Het bestaande rechtssysteem is, zoals we zagen ook een weerspiegeling van de bestaande maatschappelijke verhoudingen en een uitdrukking van de normen en waarden van de heersende klasse. De vraag is dan welke of liever wiens normen moeten gelden op het internet? Wie reguleert het net? Laten we het vooral over aan de markt? Dat is de Amerikaanse aanpak. Of willen we toch de zaak reguleren? En hoe willen we het reguleren? Via technische oplossingen (spamfilters), via sociale controle en opvoeding (reclame campagnes en lespakketten), via zelfregulering van het bedrijfsleven of toch maar weer via door de overheid uitgevaardigde wetten en regels?

Het antwoord op al die vragen is niet eenvoudig. Of is het toch zo dat de heersende klasse ook op internet bepaalt welke normen en waarden er zullen gaan gelden en hoe die zullen worden vormgegeven en gehandhaafd? In dat geval geldt uiteindelijk ook op het internet het recht van de sterkste. Maar dat hoeft niet. In twee volgende blogs zal ik wat voorstellen doen voor nieuwe rechtsregels op internet.

© Peter van der Wel

PS: Vond u deze blog nuttig of interessant? Deel hem dan met uw  Linkedin relaties, Twitter volgers, Facebook vrienden of mail hem door naar uw beste klanten, collega’s of vrienden. Naar iedereen die u volgens u de geweldige kansen moet benutten die de toekomst ons biedt.

PPS: Reageren op dit artikel? Gebruik het tekstvak hieronder.

PPPS: Meer blogs? Minstens 1x per maand stuur ik een blog zoals deze rond. Geef u Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. op voor gratis maandelijkse toezending