We kennen allemaal de robots. Maar kent u ook de bots al? Bots zijn een soort intelligente digitale assistenten waarmee we in de nabije toekomst steeds meer zullen gaan samenwerken. Ze zullen artsen gaan assisteren bij het stellen van diagnoses en het vinden van de beste therapie, ze zullen leraren ondersteunen bij het lesgeven en ze zullen vooral veel kantoorwerk gaan overnemen.
Veel mensen zijn daarom bang dat die bots op den duur al onze banen zullen gaan inpikken. En inderdaad kunnen ze heel veel werk van ons gaan overnemen. Maar er zullen altijd dingen blijven die ze niet zullen kunnen overnemen. Namelijk ‘mensen dingen’.
Wat maakt ons mens?
Want wat maakt ons mens? Dat is om te beginnen onze opvoeding, onze opleiding, onze levenservaring, maar ook ons karakter, onze politieke, ethische en culturele opvattingen en onze ambities. Dat alles vormt onze persoonlijkheid en dat gebruiken we allemaal als we samenwerken met andere mensen.
Dit alles helpt ons te voelen wat andere mensen voelen. Het helpt ons om zo nodig troost te brengen en andere mensen te steunen en stimuleren. Het helpt ons ook om moeilijke ethische beslissingen te nemen, te filosoferen over complexe levensvragen en na te denken over zaken als integriteit en rechtvaardigheid. Dat alles maakt ons mens.
Gezond verstand
En daarnaast hebben wij mensen nog een ding dat ons onderscheid van machines. Wij hebben ook gezond verstand. Die bots kunnen veel beter dan wij schaken, autorijden, rekenen, medische beoordelingen maken, of contracten beoordelen. Maar dat is dan steeds op één gebied. Het zijn ongelofelijk slimme one-trick-pony’s. En misschien zijn ze straks wel heel goed in 1000 dingen. Maar mensen zijn redelijk goed in goed in oneindig veel dingen. Wij noemen dat gezond verstand.
Gezond verstand en levenservaring stellen ons in staat om flexibel te reageren op veranderende omstandigheden, om miljoenen dingen met elkaar in verband te brengen en om vragen te stellen bij voorgenomen besluiten. Wij kunnen indien nodig ook de vraag stellen: “waar heb dat nou voor nodig?” Of zoals Picasso het eens formuleerde: “aan computers heb je niets, ze kunnen alleen maar antwoorden geven”.
Mens en machine
In de toekomst zullen die bots ongetwijfeld nog veel slimmer worden dan wij. Maar ze missen de human touch. Die human touch is moeilijk te definiëren of te meten. Een interessante indicatie vinden we in de samenwerking tussen mens en machine. Zoals bekend legt zelfs de sterkste menselijk schaakgrootmeester het af tegen een doorsnee schaakcomputer. Maar de combinatie van mens en schaakcomputer wint het dan weer wel van die machine alleen. Dat geldt ook voor medische toepassingen, waarbij arts en machine samen tot betere diagnoses komen dan een arts alleen, of machines alleen. Mens en machine zijn samen beter dan ieder apart. Teaming up noemen we dit fenomeen.
Samenwerken in een team betekent dan dat ieder teamlid doet waarin hij of zij het beste is. Die bots zijn op deelgebieden dan wel slimmer dan wij, maar ze missen ons gezonde verstand, onze flexibiliteit, ons vermogen alles met alles te combineren, ons vermogen tot filosoferen, onze human touch.
EQ belangrijker dan IQ
Dat betekent dan misschien wel dat cognitieve vaardigheden (IQ) in de nabije toekomst minder belangrijk voor ons zullen worden. Die machines nemen dat cognitieve wellicht steeds meer van ons over. Maar EQ, emotionele intelligentie, sociale intelligentie en soft skills zullen voor ons steeds belangrijker worden.
De vraag is dan wat dit zal moeten betekenen voor het onderwijs, waar juist cognitieve vaardigheden hoog in aanzien staan. Voor de rechtspraak, waar de oordeelsvorming nog in hoge mate bij de menselijke rechter ligt. Voor management, voor de politiek en voor nog veel meer werkterreinen die nu nog uitsluitend aan mensen zijn voorbehouden.
Niet concurreren, maar samenwerken
We moeten op IQ gebied niet met bots concurreren. Dat verliezen we toch. We moeten met hen samenwerken. Als team moeten we elkaars sterke punten gebruiken.
© Peter van der Wel (12018)
PS: Interessant? Stuur deze blog dan ook door naar een collega of een vriend! Kreeg u ’m zelf doorgestuurd? Abonneer u hier gratis
PPS: Wilt u maandelijks als eerste mijn nieuwste blog ontvangen? Geef u hier op voor gratis toezending
