Voordelen van minder/korter werken Laat ik voorop stellen dat werken ook heel veel mooie kanten heeft en voordelen biedt. werken is een middel om: te leren en je talenten verder te ontplooien je eigen inkomen te verdienen en niet je hand hoeven op te houden sociale contacten te onderhouden structuur aan je dag te geven …
De voordelen van minder consumeren In ons economisch systeem ligt een te sterke nadruk op werken-om geld te verdienen-om spullen te kunnen kopen. Veel mensen ontlenen zelfs hun identiteit aan de spullen die ze kunnen kopen. Dit consumentisme heeft een aantal kwalijke kanten. Op de eerste plaats maken spullen vanaf een bepaald basisniveau niet echt …
De werkwijze van de supervoorspellers is niet zo heel ingewikkeld, maar vraagt wel discipline en een behoorlijke tijdsinvestering. Kort samengevat komt deze hier op neer.: Knip het probleem op in kleine stukjes. Een vraag als ‘hoeveel mensen zullen in Nederland overlijden aan covid-19?’ knip je op in deelvragen. Hoeveel procent van de besmette personen overlijdt? …
Probeer je eens een toekomstige wereld voor te stellen waarin bijna niemand meer hoeft te werken. Alles kan worden geproduceerd door robots. Zelfs die robots worden weer gemaakt door andere robots. In die wereld is groene energie overvloedig en praktisch gratis beschikbaar, dankzij zon, wind en misschien ook kernfusie. Met die bijna gratis energie kunnen …
Deskundigen voorspellen dat rond 2035 door automatisering en digitalisering meer dan 40% van alle bestaande banen verloren zal zijn gegaan. Dat heeft geleid tot utopische vergezichten van een toekomst waarin niemand meer hoeft te werken. Omgekeerd ook tot duistere visioenen van een wereld waarin een onderklasse structureel tot werkloosheid zal zijn gedoemd. De werkelijkheid zal …
4 toekomstscenario’s voor de economie en waar is de politiek? Lees verder »
Wij staan als mensheid op dit moment voor misschien wel de grootste en meest ingrijpende uitdaging ooit. Door een combinatie van dreigende crises staan wij nu voor uitdagingen op sociaal, technologisch, economisch, ethisch en politiek gebied. Dreigende crises De dreigende klimaatcrisis is hiervan wellicht het meest veel omvattend met haar dreigende zichzelf versterkende terugkoppelingen zoals …
Tijd voor een nieuw verhaal over onze toekomst Lees verder »
“Het is eenvoudiger om je het einde van de wereld voor te stellen dan het einde van het kapitalisme”. Deze uitspraak las ik vorig jaar voor het eerst, maar de laatste maanden kom ik deze steeds vaker tegen. Er zit wel iets in deze uitspraak. Wat kan er nog komen na het kapitalisme? Chinees staatskapitalisme? …
Eerst de voorspellingen. We gaan ons minder verplaatsen. We gaan ons duurzamer verplaatsen. Onze spullen zullen we van minder ver gaan halen. Misschien vindt u dat nu voor de hand liggend, maar als ik u dit een jaar geleden had voorspeld, had u mij vast niet geloofd. Concreter: we zullen meer gebruik gaan maken van …
Ik zie in de informatiemaatschappij zeven trends die de berichtgeving in de media veranderen. Om op een verstandige manier met de media om te gaan, is het nodig deze trends te benutten. De belangrijkste trend is misschien wel de informatieversnelling. Vroeger kwam het nieuws en de informatie lang niet zo snel en zo vaak tot …
De publieke opinie is nu via de nieuwe media, maar ook via de oude media en via de toegenomen mobiliteit (wereldhandel en internationaal toerisme) veel beter geïnformeerd dan vroeger. We spreken in dit verband wel van de drie C’s. Connected, Communication en Consiousness. Mensen worden zich steeds beter bewust van de wereld waarin zij leven. …
Uit verschillende onderzoeken blijkt dat ‘beeldvorming in de media’ tegenwoordig een belangrijke, zo niet de belangrijkste factor in ons stemgedrag is. De manier waarop de massamedia tegenwoordig werken, belemmert echter steeds meer het functioneren van de democratie. publieksspektakel De media hebben de politiek bijvoorbeeld tot een publieksspektakel gemaakt. Daarin is het drama commercieel en electoraal …
In de moderne westerse samenleving verspreiden de massamedia opvattingen, ideeën, voorkeuren, smaken, kleuren, modes, rages en hypes over de hele wereld. Met de komst van de massamedia ontstond ook de publieke opinie. Vroeger waren de gemeenschappelijke opvattingen waarschijnlijk vrij statisch. Mensen leefden in een kleine compacte gemeenschap en die verschillende gemeenschappen hadden weinig contact met …
Het internet is geleidelijk aan een steeds belangrijker factor geworden in het verspreiden van ideeën en opvattingen. En het wordt nog steeds belangrijker. Het medialandschap is door internet wezenlijk veranderd. Tot voor kort kenden wij maar twee modellen voor het verspreiden van informatie. Individuele communicatie van mens tot mens, zeg maar de dorpspomp, de koffieautomaat en …
De boodschap die de massamedia uitzenden is allesbehalve neutraal. Bij de massamedia speelt allereerst een schaaleffect. Grote mediabedrijven hebben meer overlevingskansen, omdat zij kunnen genieten van schaalvoordelen en tegen meestal lagere kosten meer kijkers en lezers trekken en daardoor aantrekkelijker zijn voor reclame. Dit heeft geleid tot een sterke concentratie van de media. De negen …
Al maanden gonst het in de media over het misbruik van sociale media als Facebook en Twitter. Hoe Russische trollen en bedrijven als Cambridge Analytica de publieke opinie in het Westen hebben gemanipuleerd. Vreemd eigenlijk dat dit nu pas een punt is geworden. Het is al veel langer bekend hoe dankzij sociale media boodschappen op …
Een flink deel van de kiezers heeft geen vertrouwen meer in de politiek. Dat is kort samengevat het probleem waar het Fortunisme ons mee heeft geconfronteerd. Zij hebben genoeg van politiek correct geneuzel, rituele rondedansen, ondoorzichtige compromissen, gemillimeter over tiende procentpunten en vooral van gebrek aan daadkracht. Want in de ogen van veel burgers loopt …
Nearly everyone, over the age of fifty, knows the photo of the Vietnamese girl, Kim Phuc, who, half burnt, is running away after a napalm bombing by the Americans. At the time, this photo was an icon in the protests against the war in Vietnam. What has this image to do with a planetary consciousness? …
New developments in medical science can keep us alive longer and longer. However, should we want to live longer? Perhaps it is necessary to draw a line somewhere in the (near?) future. A fixed maximum lifespan. Imagine we, as a society, determined the moment of death for everyone at 250 years old (for example). That …
Will we remain human when we gradually start to incorporate implant more and more electronic devices in our bodies? Where is the limit? With a built-in pacemaker we still consider ourselves to be humans. However, there are already people walking around with brain implants that improve hearing, sight and even memory. Moreover, they can walk …
Richard Buckminster Fuller (1895-1983) was een Amerikaanse autodidact en wereldverbeteraar. Hij heeft een groot aantal zeer interessante uitvindingen gedaan. Vooral omdat hij alles heel onconventioneel aanpakte. Zijn bekendste uitvinding is wellicht de geodetische koepel, een bouwwerk dat uitzonderlijk licht en stevig is. Maar Buckminster Fuller heeft zich beziggehouden met van alles en nog wat. Van …
In de jaren 30 van de vorige eeuw voorspelde de grote econoom Keynes dat we in het jaar 2000 nog maar 2 dagen per week zouden hoeven te werken. Sindsdien is heel veel van ons werk inderdaad weggeautomatiseerd. Maar waarom werken we dan nog steeds zo lang en zo hard? De voor de hand liggende …
In deze blog wil ik drie vragen beantwoorden die ik vaker krijg na afloop van mijn lezingen. Allereerst de vraag; is de futurologie wel een echte wetenschap? Dan de vraag naar aliens (en de toekomst). En tot slot de vraag wat de rol is van religie in toekomstverkenningen. Futurologie is een echte wetenschap die je …
De komende 20 jaar zal bijna de helft van al het bestaande werk worden weg geautomatiseerd, zeggen de deskundigen. Dat betekent nogal wat. Gelukkig blijft er ook nog wel werk bestaan. Complexe handarbeid bijvoorbeeld blijft wel bestaan. Denk aan het werk van kappers, koks, tandartsen, klusjesmannen, hoveniers etc. In die sectoren zal er waarschijnlijk niet zo heel veel veranderen. Nieuw soort werk Ook in de kennisintensieve dienstensector …
In deze blog wil ik het nog eens met u hebben over technologische werkloosheid. In eerdere blogs heb ik al beschreven hoe door de snelle ontwikkelingen op het gebied van de kunstmatige intelligentie en robotisering de komende jaren wellicht heel veel banen zullen verdwijnen. Grote delen van het werk van artsen en vrachtwagenchauffeurs en van …
Mensen vragen mij wel eens, hoe ik mijn verhaal over duurzaam leven, ontspullen, en de tijd nemen voor jezelf en voor de ander, kan combineren met het feit dat ik zelf bepaald niet arm ben. Althans dat ben ik dan in de ogen van veel anderen. En natuurlijk ben ik ook rijk. Erg rijk zelfs. …
Digitalisering levert dalende productiekosten op. Dankzij digitalisering kunnen we met steeds minder input van arbeid, grondstoffen en energie, steeds meer output in de vorm van steeds betere en steeds goedkopere producten leveren. Dat geldt voor alle sectoren die gedigitaliseerd raken. Van ziekenhuizen tot telefoonmaatschappijen en van maakindustrie tot transport. Welvaartsgroei ongelijk verdeeld Minder input van arbeid, betekent …
Al jaren proberen de centrale banken de inflatie omhoog te krijgen tot 2% op jaarbasis. Tevergeefs. Ondanks biljoenen aan monetaire geldschepping wil dat maar niet lukken. Dat is volledig in strijd met de bekende economische theorie. Economen staan voor een raadsel. Logische verklaring Als futuroloog (en econoom) zie ik echter wel een logische verklaring. De …
In één van mijn vorige blogs schreef ik, dat ik al jaren geleden voorspelde dat er een wereldwijde pandemie zat aan te komen. Dat heb ik geweten. Alsof ik de toekomst kon voorspellen. Nee, dat kan niemand. Maar we kunnen wel de mogelijke toekomsten in kaart brengen en op basis van die kennis in het …
We kennen allemaal de Wet van Moore. Iedere 18 maanden (of iedere 2 jaar in andere varianten) zou het aantal transistors op een computerchip verdubbelen. Moore deed deze uitspraak in 1965 en dacht dat dit zeker 10 jaar zou gelden. We zijn intussen 55 jaar verder en nog steeds blijken computers steeds sneller te worden. …
Anders dan veel mensen verwacht ik dat onze kinderen het beter zullen krijgen dan wij het nu hebben. Trouwens ook wij zullen het in de toekomst veel beter krijgen dan we het nu hebben. Als we het althans een beetje slim aanpakken. Dat heeft alles te maken met de informatierevolutie waar we nu in zitten. …
Van Bruto Nationaal Product naar Netto Mondiaal Geluk Lees verder »
Architecten hebben iets voor op ons futurologen. Zij creëren zelf de toekomst. Wat zij ontwerpen en bouwen, blijft meestal heel lang bestaan. Zo geven ze vorm aan, faciliteren of frustreren ze het gedrag van mensen tot ver in de toekomst, lang nadat de hypotheek is afgelost en zij zelf misschien al lang dood en begraven …
De digitalisering en automatisering van beroepen gaat ook de wereld van de farmacie niet voorbij. In deze column schets ik drie ontwikkelingen die de komende jaren zeer grote gevolgen gaan krijgen voor de apothekers en de gehele farmaceutische industrie: ‘plant on a chip’, ‘lab on a chip’ en Big Data. In de nabije toekomst, ik …
In mijn presentaties heb ik het wel eens over “verbeterde” zintuigen. Verbeterde ogen bijvoorbeeld waarmee je in het donker kunt zien of op grote afstand kunt scherpstellen. Of verbeterde oren waarmee je beter kunt horen dan met je ‘oude’ oren. Naar de audicien De laatste maanden merk ik, dat ik in drukke omgevingen, in een …
Vorige week heeft de Tweede Kamer een motie aangenomen om de kolencentrales versneld te sluiten. Een mooi initiatief aan de vooravond van de grote klimaattop in Parijs. Een goede eerste stap, maar er is veel meer mogelijk en nodig. En eigenlijk is het heel vreemd dat dit niet gebeurt. Bijna iedereen, werknemers, ondernemers, burgers, consumenten, …
Tijd voor een brede coalitie voor duurzame energie Lees verder »
Deskundigen voorspellen dat rond 2035 door automatisering en digitalisering meer dan 40% van alle bestaande banen verloren zal zijn gegaan. Dat heeft geleid tot utopische vergezichten van een toekomst waarin niemand meer hoeft te werken. Omgekeerd ook tot duistere visioenen van een wereld waarin een onderklasse structureel tot werkloosheid zal zijn gedoemd. De werkelijkheid zal …
4 toekomstscenario’s voor de economie en waar is de politiek? Lees verder »
Futurologen hebben een groot vermogen om ‘out of the box’ te denken. Ze zien bijvoorbeeld hoe de kosten van veel producten en diensten de afgelopen decennia fors gedaald zijn door de technologische ontwikkeling. Die ontwikkeling gaat door en versnelt zich steeds verder, zo menen sommigen. In wat voor heerlijke wereld komen we terecht als veel essentiële …
Kun je op basis van patronen uit het verleden de toekomst voorspellen? Zo ja dan zou 2020 wel eens een positief keerpunt kunnen worden in meerdere opzichten. Sociaal, technologisch, economisch en politiek!Om te beginnen met de economie. In de economie kennen we de conjunctuurcyclus. De afwisseling van de zeven vette en de zeven magere jaren, …
Betaalt het zich terug om schaarse tijd en energie te stoppen in toekomstonderzoek? René Rohrbeck van de Universiteit van Aarhus (Denemarken) heeft daar onderzoek naar gedaan. Hij onderzocht samen met zijn team het verschil tussen organisaties die zich bewust voorbereiden op de toekomst en organisaties die dat niet doen. Doen toekomstgerichte organisaties het beter dan …
Het grootste probleem bij het voorspellen van de toekomst zit in ons hoofd. We hebben namelijk allemaal last van blinde vlekken en vooroordelen m.b.t. de toekomst. Dat verhindert ons objectief naar de toekomst te kijken. Het wellicht bekendste voorbeeld is wel onze houding tegenover slecht of negatief nieuws. Vaak hebben we de neiging om negatieve …
Meestal zien we de toekomst als een min of meer rechtlijnige voortzetting van het heden. “In de toekomst zullen we nog meer klimaatproblemen hebben, nog meer robotisering en misschien nog wat minder privacy en die toekomst komt rechtstreeks voort uit het heden”. Dit is ook het meest voor de hand liggende toekomstbeeld en dit is …
We komen nu bij één van de belangrijkste vaardigheden van de futuroloog: systeemdenken. Denken in systemen klinkt misschien erg voor de handliggend. Want natuurlijk weten we allemaal wel dat alles om ons heen onderdeel is van een systeem. Alles bestaat uit systemen. We kennen het klimaatsysteem, we kennen het weersysteem. De wereldpolitiek vormt een systeem, …
Je hebt nu geleerd je eigen misverstanden, vooroordelen en blinde vlekken bij het denken over de toekomst te vermijden. Of in ieder geval ben je je bewust van je mogelijke biases. Verder heb je leren denken in meerdere toekomsten en in systemen, waarbij er zelden of nooit sprake is van één oorzaak, maar steeds van …
Bij toekomstverkenningen hebben we het vaak en veel over onverwachte plotselinge gebeurtenissen. Daar is ook reden voor. Juist die onverwachte gebeurtenissen gooien niet alleen onze mooie toekomstplannen overhoop, ze komen ook nog eens op een onverwacht en daardoor meestal ongelegen moment. We houden doorgaans niet zo van onverwachte gebeurtenissen. Door al die aandacht voor onverwachte …
Veel mensen denken dat een futuroloog hetzelfde doet als een trendwatcher. Inderdaad verkennen ze allebei de toekomst, maar er zijn zeer wezenlijke verschillen. Laten we beginnen bij de vraag: wat is een trend? Een trend is een patroon van geleidelijke verandering waarin zich iets ontwikkelt in een bepaalde richting. Tot zover de definitie. Het gaat …
We hebben het hiervoor gehad over trends. Langer lopende ontwikkelingen binnen systemen. Naast deze min of meer langer lopende ontwikkelingen bestaan er ook zichzelf min of meer herhalende patronen. In het klimaatsysteem bijvoorbeeld kennen we (of kenden we?) de opeenvolging van ijstijden met daar tussenin de warmere perioden, de interglacialen. In het weersysteem kennen we …
Hiervoor zagen we al dat er regelmatig onverwachte gebeurtenissen plaatsvinden die maken dat ‘de toekomst’ er opeens heel anders uit ziet. Futurologen noemen dat wel ‘wildcards’. Een heel extreem voorbeeld deed zich zo’n 66 miljoen jaar geleden voor met de inslag van een gigantische komeet vlak voor de kust van het huidige Mexico. Dit schijnt …
Sommige mensen denken dat toekomstverkennen te vergelijken is met het voorspellen van de baan van een golfbal. Als je weet met welke snelheid en met welke hoek de bal is geslagen, kun je precies berekenen hoe de baan van de bal door de lucht zal zijn. Natuurlijk zal de golfbal nadat hij eenmaal op de …
Zoals wij in H 3 zagen, bestaat de sociale werkelijkheid uit een groot aantal elkaar deels overlappende en onderling beïnvloedende complexe adaptieve systemen. In die systemen is bijna altijd sprake van een groot aantal onderlinge relaties en verbanden en zelfs terugkoppelingen. Dat maakt het zo moeilijk om betrouwbare langere termijn voorspellingen te doen over veranderingen …
Zoals we in H 2 zagen gaan veel mensen er impliciet van uit dat er maar één toekomst zal zijn, namelijk die ene waarin we allemaal zullen leven. Tegelijkertijd weten we allemaal ook wel dat er afhankelijk van de keuzes die we in het heden maken verschillende mogelijke toekomsten kunnen ontstaan. Als we nu bijvoorbeeld …
We komen nu bij het bekendste en misschien wel meest gebruikte instrument van de futuroloog: scenario’s. Er bestaan vele soorten scenario’s. We kennen allemaal het filmscenario, je kent wellicht ook de scenario’s van het CPB waarin ze aan de hand van economische modellen proberen te berekenen hoe het de komende jaren met onze economie zal …
In H 7 zagen we dat het doortrekken van trends gevaarlijk kan zijn. Maar tegelijkertijd zeggen trends wel iets over de mogelijke toekomst. Om trends verantwoord te kunnen gebruiken, is kennis nodig van de krachten achter of onder deze trend. Dit noemen we ook wel domeinkennis. In dit en het volgende hoofdstuk zullen we een …
Bijna alle economische, politieke en sociale verandering blijkt uiteindelijk terug te voeren tot technologische ontwikkeling. En die technologische ontwikkeling gaat steeds sneller. De sociale en maatschappelijke ontwikkelingen volgen daar dan op in een wetmatige volgtijdelijke fasering. Dat heeft te maken met vertragingen tussen de verschillende fasen van de maatschappelijke introductie van nieuwe technologie. Maatschappelijke innovatie …
Elke verandering in systeem begint altijd ergens. Achteraf blijkt die eerste verandering de voorbode te zijn geweest van veel grotere veranderingen. Kleine groepen die als eerste experimenteerden met nieuwe zaken. Bedrijven die als eerste met een nieuw product op de markt kwamen. Opiniemakers die als eerste een nieuw standpunt innamen. Etc. Futurologen noemen die voorbodes, …
De voorspellende kracht van zwakke signalen is dus niet eenvoudig vast te stellen, maar als je langere tijd zwakke signalen volgt, tekenen zich op een gegeven moment patronen en een samenhang af. Dat brengt je op ideeën over waar het mogelijk naartoe gaat. Als je zwakke signalen combineert, kun je er soms een patroon in …
1- Bang zijn voor de toekomst Veel mensen zijn bang voor de toekomst. Dat vraag ik wel eens aan het begin van mijn lezingen. En eigenlijk is dat vreemd. Want in het verleden was bijna alles echt slechter dan nu. Al meer dan 200 jaar gaan we er als mensheid op voortdurend op vooruit. Gedurende …
Heel soms kom je als futuroloog iets tegen waarvan je denkt; “dit gaat de hele wereldgeschiedenis veranderen”. Dit is zoiets. Je kent vast wel de discussies over het afvangen en opslaan van CO2 (de zogenaamde CCS-techniek). Maar wat ik nu op het spoor kwam, brengt deze hele discussie op een totaal ander niveau. Het gaat …
Soms kondigt men mij niet aan als futuroloog maar als trendwatcher. Logisch misschien, want veel mensen gooien deze twee beroepen op een hoop. Ondanks de fundamentele verschillen. Want het extrapoleren van het verleden is echt iets heel anders dan nadenken over onverwachte en nog ongedachte toekomsten. Want wat is een trend? Een trend is een …
Het verschil tussen een trendwatcher en een futuroloog Lees verder »
Morgen gaan mijn vrouw en ik op reis. Vorige week hebben we twee tripjes geboekt. Morgenochtend gaan we eerst naar de grotten van Lascaux. Kijken hoe daar de grotschilderingen zijn van 30.000 jaar geleden en ’s middags gaan we als een soort contrast een tochtje maken naar de Niagara watervallen. Van vrienden die er vorig jaar …
We zitten nu midden in de corona crisis. Veel futurologen voorspelden al jaren terug dat deze crisis er aan zat te komen, maar waarom overvalt deze ons dan toch? En hoe zal dit aflopen? Welke indirecte gevolgen zal deze crisis uiteindelijk hebben? Veel is nog onduidelijk en met name de indirecte gevolgen hangen sterk af …
