De parade van reuzen en dwergen
Economen weten al heel lang dat de inkomens in Nederland zeer ongelijk zijn verdeeld. Dat is trouwens ook in de rest van de wereld zo. We spreken wel over de ‘parade van reuzen en dwergen’. We bedoelen daarmee dat als je alle mensen afhankelijk van hun inkomen op een rij zou kunnen zetten, je eerst een hele lange rij mensen zou krijgen met alleen maar schulden. Dan zou je een hele tijd mensen krijgen met inkomens. Pas op 3 kwart van de rij kom je de eerste mens tegen met een gemiddeld inkomen en dan helemaal aan het eind van de rij komen er opeens een paar reuzen. Een heel klein groepje mensen die over naar verhouding gigantische inkomens beschikken. Het ziet er een beetje uit als een liggende hockeystick. Heel lang kleine inkomens en dan opeens aan het eind gaat het heel snel omhoog.
Ongewenste situatie
Wat heel veel mensen echter niet weten, is dat de vermogens nog veel schever zijn verdeeld. Een hele kleine groep ultra rijken bezit samen meer dan de helft van al het vermogen op aarde. Vermogen is dan het bezit aan vastgoed, huizen, grond, aan aandelen en bedrijfsdeelnemingen, en aan banktegoeden, goud, kunst en andere waardevolle zaken. Ondanks het feit dat dit om verschillende redenen een zeer ongewenste situatie is, lukt het kennelijk niet om dit aan te pakken. Ook nu weer zie je dat het nieuwe populistische kabinet vooral maatregelen wil treffen die de rijken nog weer rijker zullen maken[i].
Nederland belastingparadijs voor de ultra-rijken
Ultra rijken betalen (ook in Nederland) veel minder belasting over hun inkomens dan de gewone burgers en dat wordt onder het nieuwe kabinet nog schever. Kijk maar eens naar het plaatje hieronder. Dit komt uit een rapport van de econoom Gabriel Zucman dat hij opstelde in opdracht van de leiders van de club van rijke landen, de G20. Je ziet hoe weinig belasting de ultra-rijken betalen over hun inkomen. Je ziet ook dat Nederland daarin de kroon spant.
Toelichting: op de verticale as zie je het percentage belasting voor verschillende inkomensgroepen. Op de horizontale as zie je de verschillende inkomensgroepen staan. P0 -10 staat voor de armste 10%, P10 -20 staat voor de 10 % mensen daar net boven en zo verder. P99 – P99,99 staat voor de rijkste 1% (minus de rijkste 1 promille en de miljardairs).
Een simpel en uitvoerbaar voorstel
Het rapport van Zucman c.c. bevat ook een heel simpel en effectief voorstel om hier iets aan te veranderen. Hij stelt voor om individuen met een vermogen van meer dan $1 miljard elke jaar een minimale belasting van 2% over hun totale vermogen te laten betalen. Dat is dus geen inkomstenbelasting maar een vermogensbelasting. Het is namelijk moeilijker om te liegen over vermogen dan over inkomen, en een jaarlijkse belasting voorkomt dat de ultra-rijken het betalen van hun belasting nog jaren of zelfs decennia kunnen uitstellen. Een belasting van 2% op de vermogens van deze miljardairs zou jaarlijks tussen de $200-250 miljard opleveren. En even voor de duidelijkheid, voor miljardairs die al aan deze 2% norm voldoen, verandert er daarbij niets.
Slapende rijk
Het rapport concludeert dat een goed gehandhaafde belasting van 2% over het totale vermogen, de jaarlijkse nettowinst van deze miljardairs zou verlagen van 7,2% naar 5,5%. Mensen met zulke onbegrijpelijk grote vermogens worden namelijk slapende rijk. Als zij ‘s morgens wakker worden is hun vermogen bij wijze van spreken alweer met enkele miljoenen gestegen. Oxfam Novib becijferde onlangs dat het vermogen van de vijf rijkste mannen ter wereld in de drie jaar sinds 2020 zelfs meer dan verdubbeld is. Het totale vermogen van alle miljardairs samen steeg in die periode met 34 procent.
Groot draagvlak
Verder is dit is ook een zeer effectieve belasting. Om te beginnen wordt deze belasting geïnd van mensen die extreem rijk zijn, maar relatief juist erg weinig belasting betalen. Verder levert deze belasting heel veel op. Even ter vergelijking, dezelfde belasting voor de groep met een vermogen tussen de 100 miljoen en 1 miljard zou ‘maar’ de helft opbrengen. Hoewel sommigen multimiljonairs belastingen als een last zien, blijkt uit onderzoek dat zelfs een significant deel van de rijken een internationale actie voor hogere belastingen voor de superrijken ondersteunt.
Race naar de top
Soms wordt als argument tegen belastingheffing voor miljardairs beweerd dat deze dan zouden verhuizen naar landen die niet deelnemen aan een belastingregime. In de praktijk blijkt deze angst zwaar overdreven, de ultra-rijken kiezen hun woonplaats vooral op basis van levenskwaliteit, zoals scholen, clubs en culturele evenementen en niet zozeer op belastingvoordeeltjes. Om eventuele vermogens verplaatsingen tegen te gaan, bevat het voorstel van Zuckman nog iets heel slims. Hij stelt ook voor om de internationale belastingregels zo aan te passen, dat landen die meedoen aan deze miljardairsbelasting het recht krijgen om ook het vermogen van miljardairs uit andere landen te belasten, als dit onderbelast blijft. Dit zorgt dan voor een “race to the top” in plaats van een race naar de bodem.
Politiek signaal
Politiek gezien zou deze hervorming een signaal zijn dat regeringen niet langer in de zak zitten van de financiële elites. Een meerderheid van de bevolking in de G20-landen ondersteunt hogere belastingen voor de ultra-rijken. In de verkiezingsstrijd zou steun voor deze ‘miljardairsbelasting’ de progressieven kunnen helpen zich te onderscheiden van de rechts-populisten, die terug willen naar een tijdperk met steeds lagere belastingen. Zo’n belasting heeft dus vele voorbeelden, al is het maar dat er eindelijk meer geld beschikbaar komt voor openbare diensten en verbeterde sociale cohesie.
De tijd voor een eerlijkere belastingheffing is aangebroken. Het Zucman-rapport biedt een haalbare en noodzakelijke route om de kloof tussen arm en rijk te verkleinen en te zorgen voor een rechtvaardiger belastingstelsel wereldwijd.
Peter van der Wel (12024)
PS: Stuur deze blog vooral door naar collega’s en vrienden! Kreeg u ’m zelf doorgestuurd? Abonneer u hier gratis
PPS: Reacties zijn welkom. U kunt ze mailen naar mijn mailadres.
[i] Niet alleen Trump is een voorstander van lagere belasting voor de rijken. Ook het kabinet Schoof heeft een serie voornemens waarvan vooral de rijken zullen profiteren. Bijvoorbeeld het terugdraaien van de verhoging van het minimumloon, het verlagen van het belastingtarief in box 2 (directeuren en grootaandeelhouders) , het verlagen van het belastingtarief in box 3 (vermogen en bezit), het verlagen van de overdrachtsbelasting voor beleggers, lagere energietarieven voor grootgebruikers, het verlagen van de brandstofaccijns, het bevriezen salarissen ambtenaren, het terugdraaien van de voorgenomen heffing op CO2, verhogen van de MKB vrijstelling, bezuinigen op voorzieningen en uitkeringen, terugdraaien van belasting op de inkoop van eigen aandelen, hogere vrijstelling van de erfbelasting voor (familie)bedrijven, het handhaven van de hypotheek aftrek, etc etc.
