De parade van reuzen en de gewone man
Economen waarschuwen al jaren: de inkomensongelijkheid in Nederland is gigantisch, net overigens als in de rest van de wereld. Stel je voor: als je alle inwoners van ons land op een rij zou zetten op basis van inkomen, zou je eerst eindeloze rijen zien van mensen met schulden en kleine inkomens. Pas als je driekwart van de rij hebt gehad, kom je bij de eerste persoon met een gemiddeld inkomen. En dan, helemaal aan het eind, doemen plotseling de ‘reuzen’ op: een handjevol mensen met ongekende inkomens. Het beeld lijkt op een liggende hockeystick: een eindeloze platte lijn met aan het einde een scherpe piek omhoog.
Vermogens nog schever verdeeld
Maar het gaat verder dan inkomens. De echte klapper zit in de vermogens: een minuscule groep ultrarijken bezit samen meer dan de helft van al het wereldwijde vermogen. Vastgoed, aandelen, spaartegoeden, goud—het zit allemaal in handen van een kleine elite. Ondanks dat deze situatie alom als ongewenst wordt gezien, ontbreekt het aan doortastende actie. En nu? Het nieuwe kabinet neemt vooral maatregelen die de rijken nog rijker maken.[i].
Nederland belastingparadijs voor de ultra-rijken
Ook in Nederland betalen de superrijken veel minder belasting dan de gewone burger. En met het nieuwe kabinet wordt dit alleen maar schever. In een rapport van de econoom Gabriel Zucman opgesteld voor de G20, staat Nederland er slecht op. Kijk maar naar de cijfers: de rijksten betalen procentueel veel minder belasting dan de gewone werkende Nederlander. Nederland spant zelfs de kroon.
Toelichting: op de verticale as zie je het percentage belasting voor verschillende inkomensgroepen. Op de horizontale as zie je de verschillende inkomensgroepen staan. P0 -10 staat voor de armste 10%, P10 -20 staat voor de 10 % mensen daar net boven en zo verder. P99 – P99,99 staat voor de rijkste 1% (minus de rijkste 1 promille en de miljardairs).
Een simpel voorstel voor een miljardairstaks
Zucman komt met een eenvoudig plan: een minimale belasting van 2% op het vermogen van mensen die meer dan $1 miljard bezitten. Geen inkomstenbelasting, maar een belasting op vermogen. Het idee is simpel en effectief: het is namelijk moeilijker om te liegen over vermogen dan over inkomen, en een jaarlijkse belasting voorkomt dat de ultra-rijken het betalen van hun belasting nog jaren of zelfs decennia kunnen uitstellen. Deze 2%-regel zou jaarlijks zo’n $200-250 miljard kunnen opleveren.
Miljardairs worden slapend rijk
Volgens het rapport zou een belasting van 2% de jaarlijkse nettowinst van miljardairs verlagen van 7,2% naar 5,5%. Ze worden dus niet armer, want vergis je niet: ook met deze verlaging groeien hun fortuinen nog dagelijks. Oxfam Novib berekende dat het vermogen van de vijf rijkste mannen ter wereld sinds 2020 meer dan verdubbeld is. Het totale vermogen van alle miljardairs samen steeg in die periode met 34 procent.
Breed draagvlak voor verandering
Deze belasting zou niet alleen veel opleveren, maar ook eerlijker zijn. Veel miljardairs betalen immers nauwelijks belasting, terwijl een groot deel van de bevolking en zelfs enkele rijken voor een eerlijkere heffing pleiten. Onderzoek toont aan dat ook de rijken begrijpen dat verandering nodig is.
Bang voor vertrek? Onterecht
Critici zeggen dat een hogere belasting de superrijken zou verjagen. Maar in de praktijk blijkt dat niet zo te zijn. Ultrarijken kiezen hun woonplek vooral op basis van levenskwaliteit, niet van belastingtarieven. Zucman stelt bovendien voor om landen die deze belasting invoeren het recht te geven om ook buitenlandse miljardairs te belasten als zij onderbelast blijven. Zo wordt het eerder een “race to the top” dan een race naar de bodem.
Een krachtig politiek signaal
Steun voor een miljonairstaks zou progressieve partijen kunnen onderscheiden van rechtse populisten, die belastingverlagingen blijven propageren. De tijd voor een eerlijkere belasting is aangebroken—met meer geld voor betere openbare diensten en sociale cohesie. Het Zucman-rapport wijst de weg naar een eerlijker belastingstelsel en een kleinere kloof tussen arm en rijk.
Peter van der Wel (12024)
PS: Stuur deze blog vooral door naar collega’s en vrienden! Kreeg u ’m zelf doorgestuurd? Abonneer u hier gratis
PPS: Reacties zijn welkom. U kunt ze mailen naar mijn mailadres.
[i] Niet alleen Trump is een voorstander van lagere belasting voor de rijken. Ook het kabinet Schoof heeft een serie voornemens waarvan vooral de rijken zullen profiteren. Bijvoorbeeld het terugdraaien van de verhoging van het minimumloon, het verlagen van het belastingtarief in box 2 (directeuren en grootaandeelhouders) , het verlagen van het belastingtarief in box 3 (vermogen en bezit), het verlagen van de overdrachtsbelasting voor beleggers, lagere energietarieven voor grootgebruikers, het verlagen van de brandstofaccijns, het bevriezen salarissen ambtenaren, het terugdraaien van de voorgenomen heffing op CO2, verhogen van de MKB vrijstelling, bezuinigen op voorzieningen en uitkeringen, terugdraaien van belasting op de inkoop van eigen aandelen, hogere vrijstelling van de erfbelasting voor (familie)bedrijven, het handhaven van de hypotheek aftrek, etc etc.
