We kennen allemaal het cliché: de toekomst is onvoorspelbaar. Toch zijn er verhalen die ons helpen een glimp van die toekomst op te vangen. Eén van de meest intrigerende visies komt – jawel – uit een sciencefictionserie: Star Trek.
In dat universum bestaat een samenleving die radicaal anders is georganiseerd dan de onze. Geen geld, geen armoede, geen materiële schaarste. De economie die daaruit voortkomt, wordt in één woord samengevat: Trekonomics.
Van schaarste naar overvloed
De basis van Trekonomics is simpel maar revolutionair: dankzij technologie is schaarste opgelost. Energie is overvloedig, en met replicators kan alles wat je nodig hebt uit energie worden gemaakt – kleding, voedsel, onderdelen. Als schaarste verdwijnt, verandert alles. Geen markt, geen lonen, geen concurrentie. Mensen werken niet om spullen te kunnen kopen, maar om bij te dragen, te leren, te groeien.
Geen geld, geen bezit – een toekomst zonder uitbuiting?
Klinkt utopisch? Zeker. Maar het roept belangrijke vragen op, juist nu. Want ook in onze wereld zien we de contouren van een andere economie:
- AI en robots nemen steeds meer werk over.
- Energie wordt goedkoper en duurzamer.
- Productiekosten blijven dalen.
Toch leidt deze technologische vooruitgang nu niet tot bevrijding, maar vaak tot meer ongelijkheid. Tot concentratie van macht bij een kleine groep mensen en bedrijven. Tot het verankeren van oude structuren in nieuwe technologie.
De strijd om de toekomst
En dáár wringt het. Want een samenleving à la Star Trek ontstaat niet vanzelf. Integendeel: er is een strijd nodig. Een strijd om de vraag: wie profiteert van vooruitgang?
Willen we dat Trekonomics meer is dan sciencefiction, dan moeten we zorgen dat de opbrengsten van technologie niet terechtkomen in de zakken van een handvol aandeelhouders, maar bij ons allemaal. Dat vraagt om:
- Nieuwe instituties.
- Radicaal andere verdelingsmechanismen.
- Internationale samenwerking.
- En ja: politieke keuzes.
Zonder strijd blijft Trekonomics een droom. Een verre toekomst die nooit komt, omdat de machten van vandaag er geen belang bij hebben.
Een uitnodiging
Maar als we wél durven kiezen, als we technologie koppelen aan rechtvaardigheid, dan ligt er iets bijzonders in het verschiet. Een samenleving waarin werk geen dwang meer is. Waar mensen zich kunnen ontplooien zonder loonafhankelijkheid. Waar vooruitgang niet ten koste gaat van velen, maar ten bate van allen.
Het wordt tijd dat we het debat over deze toekomst openbreken. Dat we ons niet laten beperken door wat “realistisch” is in de ogen van vandaag, maar denken in termen van wat wenselijk én mogelijk is – mits we ervoor vechten.
Trekonomics is geen sciencefiction. Het is een uitnodiging tot verbeelding én tot actie.
Peter van der Wel (12025)
PS: Ben je het eens met de boodschap van deze blog? Post hem op de socials en/of stuur hem door naar een collega of vriend waarvan je denkt dat ze hem ook interessant zullen vinden! Kreeg je ’m zelf doorgestuurd? Abonneer je hier gratis op nieuwe blogs.
PPS: Reacties zijn welkom. Je kunt ze mailen naar mijn mailadres.
Leer toekomstgericht denken in het webinar Toekomstverkennen in 1,5 uur
Wil je zelf concreet aan de slag met toekomstverkennen? Binnenkort geef ik weer een Webinar Toekomstverkennen. Bereid je voor op de toekomst en neem een strategische voorsprong! Klik hier voor meer info
