In de jaren ‘70 van de vorige eeuw waren we doodsbang voor overbevolking. Bang dat we niet voldoende voedsel zouden kunnen produceren om iedereen te eten te geven. Volgens sommige voorspellingen zou de wereldbevolking groeien tot meer dan 25 miljard mensen. Dat beeld bestaat nog steeds bij veel mensen. Maar sindsdien is de bevolkingsgroei snel …
Ooit, heel lang geleden, vertelden onze voorouders elkaar bij het kampvuur of de open haard verhalen. Zo gaven ze kennis en verhalen door van de ene generatie aan de andere en niemand had het over copyright. Later trokken troubadours langs stad en land om daar hun nieuwtjes en liedjes ten gehore te brengen. Die verhalen …
Van copyright naar copyleft (over kunstmatige intelligentie en auteursrecht) Lees meer »
Het is opvallend hoe in politieke discussies toch steeds weer de optie van kernenergie opduikt. Binnenkort zijn er weer verkiezingen en dan moet er weer een regeerakkoord komen. Het is te hopen dat daar niet opeens weer kernenergie in komt te staan. Waarom niet? Te duur, te laat en niet slim Nieuwe kerncentrales zijn niet …
Op de arbeidsmarkt concurreren we niet alleen met mensen, maar ook met robots, bots en kunstmatige intelligentie. En die worden steeds sneller, beter en goedkoper. Dat is een strijd die we niet moeten willen aangaan. Veel mensen zijn daarom bang dat deze machines straks onze banen zullen inpikken. En natuurlijk zullen ze veel werk van …
Digitalisering levert dalende productiekosten op. Dankzij digitalisering kunnen we met steeds minder input van arbeid, grondstoffen en energie, steeds meer output in de vorm van steeds betere en steeds goedkopere producten leveren. Dat geldt voor alle sectoren die gedigitaliseerd raken. Van ziekenhuizen tot telefoonmaatschappijen en van maakindustrie tot transport. Welvaartsgroei ongelijk verdeeld Minder input van arbeid, betekent …
Ik ben beschikbaar voor een-op-een consulten, online of in levende lijve. Dit kan gaan over een schrijfproject, zakelijk project, vragen over de toekomst, of iets anders. Ik ben geen psychotherapeut of levenscoach. Ik heb wel waardevol inzicht te bieden op vele gebieden, vanuit een uniek perspectief. Als je me nodig hebt, ben ik er. Eerste …
Nu de eerste ‘burgers’ hun rondjes rond de aarde hebben gedraaid, is er veel kritiek op deze ‘rijkeluis tripjes”. Ik begrijp die kritiek wel, maar toch….. Natuurlijk vind ook ik de gigantische ongelijkheid in de wereld een enorm probleem waar we zo snel mogelijk vanaf moeten. Is het niet uit medemenselijkheid dan wel uit welbegrepen …
Op de arbeidsmarkt concurreren we niet alleen met andere mensen, maar ook met steeds slimmere machines. En die machines worden niet alleen steeds slimmer, maar ook nog eens steeds sneller en goedkoper. Daarom moeten we niet willen concurreren met die machines, want die race verliezen we uiteindelijk toch. We moeten er wel mee leren samenwerken. …
Deze folder voor een denkbeeldige privacy dienst publiceerde ik in 2004 als waarschuwing. Wat als online-privacy een verhandelbaar artikel zou worden? Alleen weggelegd voor de rijkeren onder ons? Want juridische ondersteuning om jezelf uit alle ongewenste databases te laten verwijderen, is natuurlijk niet gratis. Trouwens het up-to-date houden van technische bescherming ook niet. Moeten we …
Nog niet zo heel lang geleden was de dorpspomp de plek waar de laatste nieuwtjes en roddels werden uitgewisseld. En nog steeds zijn verjaardagsfeestjes, partijtjes en de koffieautomaat belangrijke informatiebronnen. Maar ook hier heeft het internet zaken veranderd. We communiceren steeds vaker via social media, blogs, op discussie sites, internetfora en andere digitale ontmoetingsplekken. Gebruiker …
Dat hangt er natuurlijk vanaf waarover je voorspellingen wilt doen en hoe betrouwbaar je die wilt hebben. De baan van de hemellichamen is doorgaans zeer betrouwbaar te voorspellen, de beurskoersen doorgaans niet. En wat is betrouwbaar? Veel hangt af van de tijdshorizon waarover we voorspellingen willen doen. In de figuur hiernaast heb ik 4 verschillende …
Tijdens en na afloop van mijn lezingen merk ik vaak dat veel mensen bang zijn voor wat de toekomst ons mogelijk zal brengen. Ook ik kan niet in de toekomst kijken, maar wie goed kijkt, ziet toch duidelijk een positieve ontwikkeling. (En enkele gevaren die deze ontwikkeling bedreigen). We zien hoe de mensheid zich langzaam …
de wereld is een dorp geworden, maar waar is de dorpsraad? Lees meer »
Ganzen en de toekomst van het onderwijs. In Frankrijk mest men ganzen vet. Dat gaat bepaald niet zachtzinnig. De boer duwt een trechter door de strot van de gans en propt daarna met kracht het voer naar binnen. Het gevolg is niet alleen een vette gans, maar ook een onnatuurlijk opgezwollen lever. En dat is …
Betaalt het zich terug om schaarse tijd en energie te stoppen in toekomstonderzoek? René Rohrbeck van de Universiteit van Aarhus (Denemarken) heeft daar onderzoek naar gedaan. Hij onderzocht samen met zijn team het verschil tussen organisaties die zich bewust voorbereiden op de toekomst en organisaties die dat niet doen. Doen toekomstgerichte organisaties het beter dan …
Toekomstgerichte organisaties doen het beter (2019) Lees meer »
We are now at a point where we must educate our children in what no one knew yesterday, and prepare our schools for what no one knows today…. Margaret Mead We zijn het – denk ik – snel met elkaar eens dat ons onderwijs grote problemen kent. Het is te duur, te traag, er is …
Deskundigen voorspellen dat rond 2035 door automatisering en digitalisering meer dan 40% van alle bestaande banen verloren zal zijn gegaan. Dat heeft geleid tot utopische vergezichten van een toekomst waarin niemand meer hoeft te werken. Omgekeerd ook tot duistere visioenen van een wereld waarin een onderklasse structureel tot werkloosheid zal zijn gedoemd. De werkelijkheid zal …
4 toekomstscenario’s voor de economie en waar is de politiek? (2019) Lees meer »
Drie futurologen zetten grote vraagtekens bij de methodiek en de uitkomsten van een zojuist verschenen rapport over de toekomst van Nederland. Het Centraal Planbureau (CPB) en het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) kwamen op 1 december j.l. naar buiten met een gezamenlijke Toekomstverkenning Welvaart en Leefomgeving 2030 – 2050. In deze toekomstverkenning presenteren ze 2 …
Denkfout: planbureaus suggereren een voorspelbare toekomst Lees meer »
Het grootste probleem bij het voorspellen van de toekomst zit in ons hoofd. We hebben namelijk allemaal last van blinde vlekken en vooroordelen m.b.t. de toekomst. Dat verhindert ons objectief naar de toekomst te kijken. Het wellicht bekendste voorbeeld is wel onze houding tegenover slecht of negatief nieuws. Vaak hebben we de neiging om negatieve …
We leven in de participatiemaatschappij, waarin iedereen mee mag, nee, mee moet doen. Iedereen man, vrouw, mensen met beperkingen, sociaal zwakkeren, langdurig werklozen, zelfs ouderen moeten langer mee blijven doen. Dat vraagt om de inzet van een ieder, dat vraagt om solidariteit en mantelzorg en dat vraagt om de inzet van nieuwe technologie, zoals de …
Na een klein jaar van Corona-ellende gloort er licht aan de horizon. De werkzame vaccins buitelen nu ineens over elkaar heen. De vaccins van Oxford/AstraZeneca, Moderna en Pfizer blijken niet alleen veel effectiever dan verwacht, binnenkort kunnen we ook nog nieuws verwachten van andere kandidaat-vaccins zoals die van CureVac, CanSino en Johnson & Johnson. Toch …
lessen van COVID-19 voor de aanpak van wereldproblemen Lees meer »
In een snel veranderende wereld zijn experts onbetrouwbaar (althans als ze beleidsadviezen moeten geven) Daarvoor zijn 3 redenen aan te wijzen. 1- het zijn mensen 2- ze vormen een groep 3 – het zijn experts Het zijn mensen Zoals alle mensen hebben ook experts last van menselijke denkfouten. De belangrijkste in dit geval is waarschijnlijk …
Onlangs was ik als futuroloog uitgenodigd op een werkconferentie over de ‘arbeidsmarkt van morgen’. Meer dan 100 personen afkomstig uit vrijwel alle organisaties die er op de een of andere manier toe doen als we denken aan de arbeidsmarkt waren bijeen gekomen om met elkaar te spreken over de arbeidsmarkt van morgen. Het begon met …
Waar word je nu echt gelukkig van? De meningen verschillen en voor ieder mens zal dat ook anders zijn. Maar toch tekent er zich een wetenschappelijke consensus af. Uiteindelijk zijn het op een biochemisch niveau chemische stofjes die jou dat geluksgevoel bezorgen. Die maken dat er rillingen van geluk over je rug lopen. Dat je …
In opdracht van de recruitmentorganisatie Hays ontwikkelde ik samen met collega Freija van Duijne onderstaande toekomstschets van de arbeidsmarkt voor Engineering & Technology in 2030. Deze schets vormde de basis van een onderzoek dat Hays begin 2015 uitvoerde. Soortgelijke toekomstschetsen ontwikkelden wij ook voor de sectoren Oil & Gas en IT. Het volledige onderzoekverslag kunt u hier …
Futurologen hebben een groot vermogen om ‘out of the box’ te denken. Ze zien bijvoorbeeld hoe de kosten van veel producten en diensten de afgelopen decennia fors gedaald zijn door de technologische ontwikkeling. Die ontwikkeling gaat door en versnelt zich steeds verder, zo menen sommigen. In wat voor heerlijke wereld komen we terecht als veel essentiële …
gaat technisch socialisme de wereld redden? (2016) Lees meer »
We kennen allemaal de Wet van Moore. Iedere 18 maanden (of iedere 2 jaar in andere varianten) zou het aantal transistors op een computerchip verdubbelen. Moore deed deze uitspraak in 1965 en dacht dat dit zeker 10 jaar zou gelden. We zijn intussen 55 jaar verder en nog steeds blijken computers steeds sneller te worden. …
Anno 2017 vinden wij vele vormen van seksualiteit normaal of ieder geval acceptabel. Zeker in de meeste westerse landen. Zelfs bij het Kruitvat en de Etos kun je tegenwoordig vibrators en andere seksspeeltjes kopen. Bedrijven met suggestieve namen als Android Love Dolls, True Companion en The Sex Bot verkopen nu al bijna levensechte seksrobots. Wat …
In de loop der jaren heb ik duizenden lezingen mogen geven. Vaak is er dan aan het eind nog ruimte voor vragen uit de zaal. Of anders komen er na afloop nog wel mensen op mij af met vragen. Dat vind ik altijd erg leuk. De laatste tijd zijn die vragen wat somberder van aard. …
We kennen allemaal de robots. Maar kent u ook de bots al? Bots zijn een soort intelligente digitale assistenten waarmee we in de nabije toekomst steeds meer zullen gaan samenwerken. Ze zullen artsen gaan assisteren bij het stellen van diagnoses en het vinden van de beste therapie, ze zullen leraren ondersteunen bij het lesgeven en …
De komende 20 jaar zal bijna de helft van al het bestaande werk worden weg geautomatiseerd, zeggen de deskundigen. Dat betekent nogal wat. Gelukkig blijft er ook nog wel werk bestaan. Complexe handarbeid bijvoorbeeld blijft wel bestaan. Denk aan het werk van kappers, koks, tandartsen, klusjesmannen, hoveniers etc. In die sectoren zal er waarschijnlijk niet zo heel veel veranderen. Nieuw soort werk Ook in de kennisintensieve dienstensector …
In een groot experiment verdeelde professor Duncan Watts van de Columbia University in New York, 14.000 vrijwilligers in negen groepen. Al die vrijwilligers konden gratis muziek downloaden. Iedere groep kreeg een eigen website waarop ze naar die muziek konden luisteren, hun mening hierover konden geven en als ze dat wilden konden ze de muziek ook downloaden. Het …
Uit verschillende onderzoeken blijkt dat ‘beeldvorming in de media’ tegenwoordig een belangrijke, zo niet de belangrijkste factor in ons stemgedrag is. De manier waarop de massamedia tegenwoordig werken, belemmert echter steeds meer het functioneren van de democratie. publieksspektakel De media hebben de politiek bijvoorbeeld tot een publieksspektakel gemaakt. Daarin is het drama commercieel en electoraal …
In de moderne westerse samenleving verspreiden de massamedia opvattingen, ideeën, voorkeuren, smaken, kleuren, modes, rages en hypes over de hele wereld. Met de komst van de massamedia ontstond ook de publieke opinie. Vroeger waren de gemeenschappelijke opvattingen waarschijnlijk vrij statisch. Mensen leefden in een kleine compacte gemeenschap en die verschillende gemeenschappen hadden weinig contact met …
Het internet is geleidelijk aan een steeds belangrijker factor geworden in het verspreiden van ideeën en opvattingen. En het wordt nog steeds belangrijker. Het medialandschap is door internet wezenlijk veranderd. Tot voor kort kenden wij maar twee modellen voor het verspreiden van informatie. Individuele communicatie van mens tot mens, zeg maar de dorpspomp, de koffieautomaat en …
Architecten hebben iets voor op ons futurologen. Zij creëren zelf de toekomst. Wat zij ontwerpen en bouwen, blijft meestal heel lang bestaan. Zo geven ze vorm aan, faciliteren of frustreren ze het gedrag van mensen tot ver in de toekomst, lang nadat de hypotheek is afgelost en lang nadat zij zelf misschien al lang dood …
De digitalisering en automatisering van beroepen gaat ook de wereld van de farmacie niet voorbij. In deze column schets ik drie ontwikkelingen die de komende jaren zeer grote gevolgen gaan krijgen voor de apothekers en de gehele farmaceutische industrie: ‘plant on a chip’, ‘lab on a chip’ en Big Data. In de nabije toekomst, ik …
In deze blog wil ik het nog eens met u hebben over technologische werkloosheid. In eerdere blogs heb ik al beschreven hoe door de snelle ontwikkelingen op het gebied van de kunstmatige intelligentie en robotisering de komende jaren wellicht heel veel banen zullen verdwijnen. Grote delen van het werk van artsen en vrachtwagenchauffeurs en van …
Morgen gaan mijn vrouw en ik op reis. Vorige week hebben we twee tripjes geboekt. Morgenochtend gaan we eerst naar de grotten van Lascaux. Kijken hoe daar de grotschilderingen zijn van 30.000 jaar geleden en ’s middags gaan we als een soort contrast een tochtje maken naar de Niagara watervallen. Van vrienden die er vorig jaar …
Mensen vragen mij wel eens, hoe ik mijn verhaal over duurzaam leven, ontspullen, en de tijd nemen voor jezelf en voor de ander, kan combineren met het feit dat ik zelf bepaald niet arm ben. Althans dat ben ik dan in de ogen van veel anderen. En natuurlijk ben ik ook rijk. Erg rijk zelfs. …
Jaren proberen de centrale banken de inflatie omhoog te krijgen tot 2% op jaarbasis. Tevergeefs. Ondanks biljoenen aan monetaire geldschepping wil dat maar niet lukken. Dat is volledig in strijd met de bekende economische theorie. Economen staan voor een raadsel. Logische verklaring Als futuroloog, die ooit ook nog eens economie studeerde, zie ik echter wel …
Vorige week heeft de Tweede Kamer een motie aangenomen om de kolencentrales versneld te sluiten. Een mooi initiatief aan de vooravond van de grote klimaattop in Parijs. Een goede eerste stap, maar er is veel meer mogelijk en nodig. En eigenlijk is het heel vreemd dat dit niet gebeurt. Bijna iedereen, werknemers, ondernemers, burgers, consumenten, …
Een win-win-win coalitie voor duurzame energie (2015) Lees meer »
In mijn leven heb ik al heel veel genotsmiddelen geprobeerd. Alcohol, tabak, cocaïne, marihuana, lsd, xtc. Maar ik ben nooit verslaafd geraakt aan één van deze drugs. Van tijd tot tijd neem ik nog wel eens een goed glas wijn, of rook ik een jointje en heel soms neem ik een pilletje, maar ik kan …
We kennen allemaal de robots uit de sciencefictionfilms en boeken. Daarin lopen en rijden allerlei soorten robots rond. Maar robots zijn al veel normaler dan we vaak denken. In de industrie worden al decennia lang productierobots gebruikt om saaie of juist erg secure werkjes uit te voeren. Er zijn intussen ook al miljoenen huishoudelijke robots …
De boodschap die de massamedia uitzenden is allesbehalve neutraal. Bij de massamedia speelt allereerst een schaaleffect. Grote mediabedrijven hebben meer overlevingskansen, omdat zij kunnen genieten van schaalvoordelen en tegen meestal lagere kosten meer kijkers en lezers trekken en daardoor aantrekkelijker zijn voor reclame. Dit heeft geleid tot een sterke concentratie van de media. De negen …
In 2001 was ik directeur van EPN (het platform voor de Informatiesamenleving). In dit artikel pleitte ik samen met Wim Deetman, toen de voorzitter van EPN, van de VNG en de burgemeester van Den Haag, voor een gecontroleerd internet. We trekken hier de vergelijking met de openbare ruimte. Daar kunnen we ook niet toestaan dat …
Elke verandering begint altijd ergens. Achteraf blijkt die eerste verandering vaak de voorbode te zijn geweest van veel grotere veranderingen. Kleine groepen die als eerste experimenteerden met nieuwe zaken. Bedrijven die als eerste met een nieuw product op de markt kwamen. Opiniemakers die als eerste een nieuw standpunt innamen. Etc. Futurologen noemen die voorbodes, ‘zwakke …
In zijn boek 1984 beschrijft George Orwell een maatschappij waarin de staat (Big Brother) alom aanwezig is. Via ingenieuze afluister- en video-apparatuur, kan deze het gedrag van alle onderdanen volgen en zo nodig bijsturen. 1984 was qua profetie wat te vroeg, maar de huidige ICT-ontwikkelingen beginnen zo onderhand dit soort mogelijkheden te bieden. Het is …
