waar blijft deze win-win-win coalitie?

Tijd voor een brede coalitie voor duurzame energie

Vorige week heeft de Tweede Kamer een motie aangenomen om de kolencentrales versneld te sluiten. Een mooi initiatief aan de vooravond van de grote klimaattop in Parijs. Een goede eerste stap, maar er is veel meer mogelijk en nodig. En eigenlijk is het heel vreemd dat dit niet gebeurt. Bijna iedereen, werknemers, ondernemers, burgers, consumenten, politici en militairen hebben groot voordeel bij een snelle verduurzaming van onze energievoorziening. Waar blijft deze win-win-win coalitie?

Volgens het Internationaal Monetair Fonds (IMF) subsidiëren overheden de fossiele brandstoffen wereldwijd jaarlijks met een bedrag van 5.300 miljard dollar. Dat is pakweg 10 miljoen dollar per minuut! Het IMF noemt dit zelf ‘schokkend’ en wijst erop dat dit bedrag hoger ligt dan de totale wereldwijde overheidsuitgaven voor bijvoorbeeld gezondheidszorg.

Technische Wetmatigheden

We kennen allemaal de Wet van Moore. Iedere 18 maanden (of iedere 2 jaar in andere varianten) zou het aantal transistors op een computerchip verdubbelen. Moore deed deze uitspraak in 1965 en dacht dat dit zeker 10 jaar zou gelden. We zijn intussen 55 jaar verder en nog steeds blijken computers steeds sneller te worden. Ze worden daardoor niet alleen sneller, maar computerkracht wordt daardoor ook steeds goedkoper en komt steeds ruimer beschikbaar.

Digitalisering en sociale onrust

Digitalisering levert dalende productiekosten op.  Dankzij digitalisering kunnen we met steeds minder input van arbeid, grondstoffen en energie, steeds meer output in de vorm van steeds betere en steeds goedkopere producten leveren. Dat geldt voor alle sectoren die gedigitaliseerd raken. Van ziekenhuizen tot telefoonmaatschappijen en van maakindustrie tot transport.

Waarom de inflatie maar niet omhoog wil

Al jaren proberen de centrale banken de inflatie omhoog te krijgen tot 2% op jaarbasis. Tevergeefs. Ondanks biljoenen aan monetaire geldschepping wil dat maar niet lukken. Dat is volledig in strijd met de bekende economische theorie. Economen staan voor een raadsel.

Van bruto nationaal product naar netto mondiaal geluk

Anders dan veel mensen verwacht ik dat onze kinderen het beter zullen krijgen dan wij het nu hebben. Trouwens ook wij zullen het in de toekomst veel beter krijgen dan we het nu hebben. Als we het althans een beetje slim aanpakken.

hoe word ik rijk (en gelukkig)

Mensen vragen mij wel eens, hoe ik mijn verhaal over duurzaam leven, ontspullen, en de tijd nemen voor jezelf en voor de ander, kan combineren met het feit dat ik zelf bepaald niet arm ben. Althans dat ben ik dan in de ogen van veel anderen. En natuurlijk ben ik ook rijk. Erg rijk zelfs. Niet zozeer in materiële zin, maar vooral in sociale zin en in betrokkenheid en zingeving. De vraag is dan hoe ik die schijnbare tegenstelling overbrug.

4 toekomstscenario's voor de economie en waar is de politiek?

Deskundigen voorspellen dat rond 2035 door automatisering en digitalisering meer dan 40% van alle bestaande banen verloren zal zijn gegaan. Dat heeft geleid tot utopische vergezichten van een toekomst waarin niemand meer hoeft te werken. Omgekeerd ook tot duistere visioenen van een wereld waarin een onderklasse structureel tot werkloosheid zal zijn gedoemd.

Belasting op Robots?

In deze blog wil ik het nog eens met u hebben over technologische werkloosheid. In eerdere blogs heb ik al beschreven hoe door de snelle ontwikkelingen op het gebied van de kunstmatige intelligentie en robotisering de komende jaren wellicht heel veel banen zullen verdwijnen. Grote delen van het werk van artsen en vrachtwagenchauffeurs en van accountants en magazijnmedewerkers kunnen straks door robots worden overgenomen. De schattingen lopen uiteen van 30% tot 60% afhankelijk van de definitie en de tijdspanne.

De trimtab naar een betere wereld

Richard Buckminster Fuller (1895-1983) was een Amerikaanse autodidact en wereldverbeteraar. Hij heeft een groot aantal zeer interessante uitvindingen gedaan. Vooral omdat hij alles heel onconventioneel aanpakte. Zijn bekendste uitvinding is wellicht de geodetische koepel, een bouwwerk dat uitzonderlijk licht en stevig is. Maar Buckminster Fuller heeft zich beziggehouden met van alles en nog wat. Van betere landkaarten waarin niet langer West-Europa centraal staat (de mercatorprojectie), via supergestroomlijnde auto’s tot aan ander onderwijs, waarbij het ontwikkelen van de talenten van de leerlingen centraal staat in plaats van het halen van examens.

de 2-daagse werkweek

In de jaren 30 van de vorige eeuw voorspelde de grote econoom Keynes dat we in het jaar 2000 nog maar 2 dagen per week zouden hoeven te werken. Sindsdien is heel veel van ons werk inderdaad weggeautomatiseerd. Maar waarom werken we dan nog steeds zo lang en zo hard? 

De voor de hand liggende verklaring: omdat we tegenwoordig veel luxer leven dan vroeger. Maar als je dieper graaft, blijkt dat dit argument geen hout snijdt. We consumeren wel veel meer en luxer, maar het fabriceren van al die luxe auto’s, premium bieren of dure schoenen gebeurt tegenwoordig echt met veel minder menselijke arbeid dan vroeger. Nog maar heel weinig mensen werken tegenwoordig op een boerderij of in een fabriek.

Waar spaar jij voor in 2030?

In de toekomst staan ons heel veel interessante dingen te wachten. Wat zou je bijvoorbeeld denken van een pil waardoor je straks misschien wel 150 jaar oud wordt? Wat gebeurt er als energie gratis wordt? Natuurijk kan ook ik niet in de toekomst kijken, maar de kans is vrij groot dat je het gaat meemaken. Ik deel een aantal scenario’s met je die hoogstwaarschijnlijk doorzetten. Vergeet het heden en maak je hoofd even leeg... Ga je mee?

Robotisering en de angst voor de duivel

De komende 20 jaar zal bijna de helft van al het bestaande werk worden weg geautomatiseerd, zeggen de deskundigen. Dat betekent nogal wat. Gelukkig blijft er ook nog wel werk bestaan. Complexe handarbeid bijvoorbeeld blijft wel bestaan. Denk aan het werk van kappers, koks, tandartsen, klusjesmannen, hoveniers etc. In die sectoren zal er waarschijnlijk niet zo heel veel veranderen.

De economie van de overvloed vraagt om een basisinkomen.

Onze economie maakt een periode van stormachtige veranderingen door. Ooit, nog maar enkele decennia geleden, was schaarste het centrale begrip in de economische wetenschap.  Anno 2016 is er steeds minder sprake van schaarste. Fysieke producten en diensten zijn er in overvloed, ook omdat we steeds slimmer worden in het gebruik ervan. Door producten en diensten die je niet steeds persoonlijk nodig hebt te delen, bijvoorbeeld auto’s via Uber, GreenWheels of blablacar, maken we veel optimaler gebruik van die producten of diensten.

Zes lessen van succesvolle startups

Hoe maak je een bestaande organisatie “future-proof”? Wat kun  je leren van de successen van nieuwkomers zoals AirBnB, Tesla, Google, Uber, Apple en Facebook? Deze bedrijven hebben zes eigenschappen gemeenschappelijk. In deze blog de zes lessen van startups, die ook bestaande organisaties kunnen toepassen.

Nieuwe technologie, nieuwe economie

Wat zal er gebeuren als we  binnenkort beschikken over:

• Onbeperkte goedkope schone energie?
• Massaal zelfsturende elektrische auto’s?
• Dagelijkse boodschappen uit de 3D printer?
• Medische toepassingen waardoor we langer en gezonder blijven leven?

En het mooist van alles, wat betekent het als al dit moois ook nog eens tegen steeds lagere kosten beschikbaar komt?

Technologie maakt alles goedkoper

Computers worden steeds beter en sneller bij gelijkblijvende of zelfs dalende prijzen. Gordon Moore voorspelde al in 1965 dat de prijs van computerkracht voortaan iedere 18 maanden zou halveren. Moore kreeg gelijk want de exponentiële groei is nu al 50 jaar gaande en het einde is nog niet in zicht.

Technologie maakt basisinkomen mogelijk en noodzakelijk.

De steeds snellere technologische ontwikkeling leidt tot revolutionaire veranderingen in ons economisch systeem en in onze samenleving. Met steeds minder input (arbeid, energie en grondstoffen) kunnen we steeds meer produceren. Het is een proces waarvan het einde niet in zicht is. De vraag is welke gevolgen dat zal hebben voor ons economisch systeem en dan met name voor de relatie tussen werk en inkomen.

Baan van de Toekomst

In opdracht van de recruitmentorganisatie Hays ontwikkelde ik samen met collega Freija van Duijne onderstaande toekomstschets van de arbeidsmarkt voor Engineering & Technology in 2030. Deze schets vormde de basis van een onderzoek dat Hays begin 2015 uitvoerde. Soortgelijke toekomstschetsen ontwikkelden wij ook voor de sectoren Oil & Gas en IT. Het volledige onderzoekverslag kunt u hier downloaden.

Vooraf

De voorspellingen in deze schets kunnen worden verstoord  door ‘wildcards’. Wildcards uit het verleden zijn bijvoorbeeld 9/11, de Tweede Wereldoorlog of de uitbraak van de pest. In deze toekomstschets wordt een aantal verwachtingen uitgesproken. Het zijn dus geen voorspellingen, maar het zijn verwachtingen onder voorbehoud van het soort externe ‘schokken’ zoals hierboven beschreven.

Zet niet langer in op kennis

Niemand kan de toekomst voorspellen. Toch kun je het als futuroloog niet laten om uitspraken te doen over de toekomst. Het is dan altijd leuk om later nog eens terug te kijken wat er dan van die uitspraken is uitgekomen. Het is dan nog leuker om te zien dat je gelijk had. Soms ben je gewoon te vroeg geweest. Denk aan de angst die momenteel ontstaat over gevolgen van steeds betere kunstmatige intelligentie voor de arbeidsmarkt. Lees hier mijn waarschuwing in het NRC Handelsblad van december 2004.

Moet kennis vrij zijn?

In 1983 kreeg ik mijn eerste PC en daarmee kwam ik meteen in aanraking met vrije en onvrije software. Met freeware, shareware en gekraakte software. Ik werkte toen bij een groot bedrijf en er heerste daar, althans op de ICT-afdeling, nog een echte hackersmentaliteit.

Iedereen doet mee

We leven in de participatiemaatschappij, waarin iedereen mee mag, nee, mee moet doen. Iedereen man, vrouw, mensen met beperkingen, sociaal zwakkeren, langdurig werklozen, zelfs ouderen moeten langer mee blijven doen. Dat vraagt om de inzet van een ieder, dat vraagt om solidariteit en mantelzorg en dat vraagt om de inzet van nieuwe technologie, zoals de robot, die mensen mobiel houdt, hun beperkingen compenseert of zelfs opheft. Maar wie moet dat betalen? 

Laat de laatste apotheker het licht uitdoen

De digitalisering en automatisering van beroepen gaat ook de wereld van de farmacie niet voorbij. In deze column schets ik drie ontwikkelingen die de komende jaren zeer grote gevolgen gaan krijgen voor de apothekers en de gehele farmaceutische industrie: 'plant on a chip', 'lab on a chip' en Big Data.

VR voor de reisbranche

 Naarmate de tijd schaarser, mensen ouder, de wereld voller, toeristischetrekpleisters steeds drukker, er meer spanningen zijn op aarde en reizen daardoor lastiger en duurder wordt, zal virtuele reis technologie (VRT) steeds meer gebruikt gaan worden.

De Kenniseconomie Voorbij

U kent misschien het filmpje van Watson, de sprekende supercomputer van IBM. Of anders hebt u vast wel gehoord van Big Blue, de computer die enkele jaren terug de regerend wereldkampioen schaken versloeg. Die schaakcomputers zijn intussen veel te sterk geworden voor gewone menselijke schakers en Watson is de voorbode van wat ons allemaal gaat overkomen. Watson deed in 2011 mee met het Amerikaanse quizprogramma Jeopardy. Bij Jeopardy gaat het erom als eerste het antwoord te bedenken bij een gegeven cryptische omschrijving. Dat vraagt niet alleen om kennis op allerlei terreinen, maar ook om begrip van taal, dubbelzinnigheden en humor. In dat filmpje zie je hoe Watson het opneemt tegen twee menselijke tegenstanders. De kampioenen van 2010 en 2009.

Lees hierover meer in mijn gastcolumn in Perspectief December 2013.

Gast Column in Perspectief december 2013  

Innovatie en Zelforganisatie

In de natuur zie je overal voortdurend vanzelf orde ontstaan.  In een wolkenpatroon, op de huid van een zebra, in een school vissen. Dat is ooit allemaal begonnen met een BiG Bang, van waaruit sterrenstelsel, planeten en uiteindelijk het leven zelf is ontstaan. Allemaal voorbeelden van zelforganisatie en innovatie. Ook in de door de mens ontwikkelde systemen en organisaties is sprake van zelforganisatie.

Deze kracht werkt vaak allerlei gewenste innovaties en veranderingen tegen. De vraag is hoe we deze kracht  juist in positieve zin kunnen benutten. Lees hierover meer in mijn column In het blad van Speakers Academy.

Column in Speakers Academy 2014

05- De economie van informatie

Informatie bestaat - en dat is een groot verschil met fysieke producten zoals een kopje koffie, een boek, of een baksteen - niet uit materie. In de materiële wereld kennen we schaarste. Grondstoffen en energie zijn maar beperkt voorradig. Dat is een essentieel verschil met informatie. Als informatie eenmaal bestaat, is ze tegen praktisch verwaarloosbare kosten te vermenigvuldigen.