3 scenario’s voor de wereld van 2040

Door /

Niemand kan in de toekomst kijken. Toch valt er veel meer te zeggen over de toekomst dan we soms denken. Veel zaken veranderen namelijk niet. Natuurwetten veranderen niet, net als de menselijke aard met al zijn (on)hebbelijkheden hetzelfde blijft. Wetten, regels, instituties veranderen wel, maar dan meestal maar heel langzaam. Dat geldt ook voor onze cultuur. Wat daarentegen wel razendsnel ontwikkelt, is de beschikbare hoeveelheid kennis en informatie. We weten vandaag de dag zoveel meer dan honderd jaar geleden. Dat zien we terug in de vaak exponentiële ontwikkeling van de techniek. Die leidde de afgelopen eeuw onder meer tot een verbazingwekkende verbetering van onze levensstandaard.

Voor de Rabobank ontwikkelde ik (samen met collega Jan Nekkers) drie scenario’s voor de wereld van 2040. Het zijn geen doemscenario’s, geen droomscenario’s maar ook geen business as usual scenario’s. In deze drie scenario’s gingen we uit van drie megatrends die kunnen leiden tot mogelijke transformatiepunten:
1.Klimaatverandering en alle gevolgen van dien;
2. De strijd voor een democratischer en gelijkwaardiger samenleving;
3. Het gebruik van kunstmatige intelligentie.
We kozen deze drie megatrends omdat wij veronderstellen dat dit de trends zijn die ons leven de komende jaren zullen domineren en vormgeven. Deze megatrends zullen bepalen wat het betekent om mens te zijn, hoe we ons tot elkaar verhouden en misschien zelfs wel of we als mensheid deze eeuw zullen overleven.

Meestal zien we de toekomst als een min of meer rechtlijnige voortzetting van het heden. We krijgen bijvoorbeeld nog wat meer robots en automatisering en nog meer klimaatproblemen. Futurologen noemen dit de standaard, gangbare, verrassingsvrije, verwachte of officiële toekomst. Maar er zijn ook andere toekomstscenario’s denkbaar. De wenselijke toekomst, om mee te beginnen. Nagenoeg iedereen hoopt of wil dat de toekomst er anders zal gaan uitzien dan de officiële toekomst. Naast de gangbare en de wenselijke toekomst, is er ook nog de onverwachte toekomst. Er gebeuren namelijk voortdurend dingen die ertoe leiden dat de verwachte toekomst niet uitkomt. Een coronacrisis, oorlog in Oekraïne of je breekt een been. De kunst is het om juist ook die onverwachte toekomstscenario’s in kaart te brengen.

De combinatie van de eerdergenoemde constanten en de megatrends bracht ons tot een complex geheel van min of meer onveranderlijke systemen met daarbinnen soms juist snelle veranderingen.

In het eerste scenario – ’Delen is vermenigvuldigen’ – werken mensen effectief samen om de klimaatproblemen aan te pakken en maken ze optimaal gebruik van technologische ontwikkelingen om een rechtvaardige wereldgemeenschap te creëren.

In het tweede scenario – ’Ikke, ikke, ikke’ – waarin het kapitalisme zegeviert, zien we ook technologische ontwikkeling, maar de welvaartsgroei komt vooral bij de rijke 1% terecht.

Het laatste scenario – ’Een wereld in brand’ – schetst een wereldbeeld gedomineerd door conflict en hebzucht.

Vervolgens zijn we samen met een groep medewerkers van de Rabobank aan de gang gegaan om deze scenario’s handen en voeten te geven in de vorm van mini-scenario’s specifiek gericht op wonen, voedsel, energie en inclusiviteit. Uiteraard zijn dit geen toekomstvoorspellingen. Het zijn denkoefeningen, om na te denken over mogelijke toekomsten, met mogelijke problemen en mogelijke kansen.

Maar nu komt het. Deze 3 scenario’s staan nu online. Ze vormen de basis van het Technologie Trend Rapport 2022 van de Rabobank. Je kunt deze trendrapporten (gratis) downloaden. Zowel in een Nederlandse als een Engelstalige versie. Je kunt daarmee zelf ook aan de slag. Hoe zie jij de mogelijke toekomst? Welke kansen en mogelijkheden zie jij?

Ik wens jullie allemaal veel leesplezier en zie uit naar eventuele reacties.

(C) Peter van der Wel 2022