Als we aan de toekomst denken, stellen we ons meestal een soort verlengstuk van het heden voor. Meer klimaatproblemen, meer robots, minder privacy. Het klinkt logisch, toch? Het is de lijn die vaak wordt getrokken in het nieuws, op TV, en in dikke rapporten van onderzoeksinstituten. Futurologen noemen dit de “standaard toekomst” of de “officiële toekomst”. Het is een toekomst zonder verrassingen, eentje die precies volgt uit hoe dingen nu zijn.
Maar wacht even, is dat echt de enige toekomst die er is? Zeker niet! Er zijn namelijk meerdere mogelijke toekomsten, en ze vertellen een veel rijker verhaal.
De Wenselijke Toekomst
Wie droomt er niet van een betere wereld? Een toekomst met minder oorlog, beter onderwijs, spannendere games, schonere lucht, hogere pensioenen. Dit is de toekomst die we willen – een toekomst waarin alles net wat mooier en beter is dan vandaag. Het is een soort utopie, waarin de problemen van vandaag zijn opgelost en we gelukkiger leven. Of het nu gaat om gelijkheid op de werkvloer, doorbraken in groene technologie of meer waardering voor zorgpersoneel, dit is de toekomst die ons motiveert om actie te ondernemen.
De Onverwachte Toekomst
En dan zijn er de verrassingen. Kijk eens terug naar de afgelopen jaren: wie had de coronacrisis zien aankomen? Of het stikstofprobleem dat ineens bovenaan de politieke agenda stond? Dit soort gebeurtenissen noemen futurologen wildcards. Wildcards zijn onverwachte, grote gebeurtenissen die alles op zijn kop zetten. En hoewel je ze misschien niet kunt voorspellen, kun je je er wél op voorbereiden.
Wie Kijkt, Ziet Meervoud
De toekomst is dus niet rechtlijnig of voorspelbaar – het is een meervoud. Wat voor de één een droomscenario is, kan voor een ander een nachtmerrie zijn. Een vrouwenquotum in de top van het bedrijfsleven? Voor de één een wenselijke verandering, voor de ander een disruptieve wildcard.
In een figuur ziet dit alles er dan zo uit als het plaatje hierboven. De gangbare of waarschijnlijke toekomst is dan min of meer een voortzetting van het heden. Bij de wenselijke toekomsten is sprake van gewenste veranderingen en aanpassingen ten opzichte van het heden. Er is dan bijvoorbeeld een vrouwenquotum ingevoerd in de top van het bedrijfsleven of er is een doorbraak bereikt in milieuvriendelijke landbouwmethoden. Bij de wildcard toekomsten is er een onverwachte ingrijpende gebeurtenis geweest die alles (nou ja heel veel) heeft veranderd. Er is bijvoorbeeld een vrouwenquotum ingevoerd in de top van het bedrijfsleven of er is een doorbraak bereikt in milieuvriendelijke landbouwmethoden.
Je ziet, de wens van de één, kan een onverwachte ingrijpende gebeurtenis zijn voor de ander. Het verschil zit hier in de persoon van de waarnemer. Wat voor de een onmogelijk en absoluut ondenkbaar lijkt, is voor de ander misschien best wel een plausibele mogelijkheid of zelfs iets wat vrij zeker zal gaan gebeuren.
Het laat maar weer zien: de toekomst is niet één verhaal. Het is een palet van mogelijkheden, dromen en verrassingen. Wat wij vandaag doen – of laten – bepaalt welke van die toekomsten werkelijkheid wordt. Dus laten we niet alleen dromen, maar ook nadenken over hoe we ons voorbereiden op het onverwachte. Want één ding is zeker: de toekomst blijft ons verrassen.
Peter van der Wel (12017)
PS: Vond je deze blog interessant? Stuur hem dan door naar collega’s en vrienden waarvan je denkt dat ze hem ook interessant zullen vinden! Kreeg je ’m zelf doorgestuurd? Abonneer je hier gratis
PPS: Reacties zijn welkom. Je kunt ze mailen naar mijn mailadres.
