Wilt u slachtoffer worden van de omstandigheden of toch liever de baas blijven over uw eigen toekomst? Dat is een keuze.
Het leven zit vol verrassingen. Aangename, maar helaas soms ook onaangename. Vooral die laatsten overvallen ons regelmatig. Of het nu om de corona crisis van 12020 gaat of om de Brexit, of om verrassingen dichter bij huis, zoals het faillissement van onze grootste klant of het breken van uw been, het zijn nare verrassingen.
Het klinkt tegenstrijdig, maar veel van deze verrassingen zijn voorspelbaar. Hoe kunnen we zulke nare verrassingen voorspellen en vervolgens voorkomen? Het begint ermee dat we moeten begrijpen hoe het komt dat we ons laten overvallen door voorspelbare verrassingen. We moeten dus beginnen met de oorzaken. We onderscheiden drie soorten oorzaken; psychologische, organisatorische en politieke.
Psychologische oorzaken
De menselijke geest is een notoir imperfecte voorspellingsmachine. Wetenschappelijk onderzoek wijst keer op keer uit dat de manier waarop wij informatie verwerken op veel punten tekortschiet. In de psychologie staat dit bekend als cognitieve bias. Deze tekortkomingen kunnen leiden tot het ontkennen, of onderschatting van naderend onheil. De bekendste, waar ik het in eerdere blogs ook al vaker over heb gehad, is de Hier-EN-NU-Bijziendheid
Organisatorische oorzaken
Ook de manier waarop wij bedrijven, gemeenten en andere instellingen organiseren, bemoeilijkt het voorkomen van voorspelbare verrassingen. Vrijwel alle organisaties zijn opgedeeld in kleinere eenheden en al die eenheden zien maar een beperkt deel van de werkelijkheid. Idealiter zou al deze informatie ergens in de organisatie – meestal aan de top- moeten samen komen, maar in werkelijkheid is dat meestal niet zo. Gevoelige informatie blijft onderweg hangen, of wordt zelfs bewust achtergehouden. Deze opdeling heeft ook gevolgen voor de verantwoordelijkheid. Maar al te vaak vooronderstelt iedereen dat iemand anders wel verantwoordelijk zal zijn voor de hete aardappel.
Politieke oorzaken
Ook de manier waarop wij onze besluitvorming organiseren lokt verrassingen uit. Vaak is er sprake van grote verschillen in macht, van te grote van lobbygroepen, of van te sterke leiders, waardoor soms zo maar plotseling een hoogst onverwachte oplossing wordt gekozen.
Wat is hieraan te doen?
Als we de oorzaken kennen, liggen de oplossingen voor de hand. De meest effectieve maatregel is ook het eenvoudigst: Vraag aan jezelf en aan je collega’s regelmatig welke voorspelbare verrassingen er dreigen. Dit lijkt een voor de hand liggende vraag, maar hij wordt eigenlijk maar zelden gesteld.
De organisatorische oorzaken zijn moeilijker te overwinnen. De interne schotten binnen de organisatie kun je meestal niet zo maar wegnemen. Wat je wel kunt doen is, door de organisatie heen nieuwe dwarsverbanden aanleggen. Bijvoorbeeld door studiegroepen die zich nadrukkelijk met de toekomst bezig moeten houden. Dit vraagt om een andere houding binnen de organisatie. Nu is het maar al te vaak zo dat medewerkers die de stormen aan de horizon zien aankomen, dit maar liever stilhouden uit angst om gezien te worden als herriemakers of probleemdenkers. Door deze mensen actief aan te moedigen om vrijuit te spreken kun je al heel veel problemen aan de oppervlakte brengen die anders ongemerkt naderbij zouden komen.
Goede netwerken
Zoiets geldt ook voor de meer politieke kwetsbaarheden. De leiders aan de top moeten zorgen voor goede netwerken, zowel formeel als informeel, waarin alle belangen tot hun recht kunnen komen. Dat kan ook door bijvoorbeeld een adviesraad in het leven te roepen met mensen uit alle geledingen van de organisatie, liefst aangevuld met mensen van buiten.
Uit dit alles komt een slotadvies voort: Zorg ervoor dat je proactief opereert en wacht niet tot de problemen zich echt aandienen. Zorg ervoor dat je baas blijft over je eigen toekomst. Alleen zo voorkom je dat je slachtoffer wordt van de omstandigheden.
© Peter van der Wel (12020)
PS: Interessant? Stuur deze blog dan vooral door een collega of vriend! Kreeg u ’m zelf doorgestuurd? Abonneer u hier gratis
PPS: Wilt u maandelijks als eerste mijn nieuwste blog ontvangen? Geef u hier op voor gratis toezending
