Ik zie in de informatiemaatschappij zeven trends die de berichtgeving in de media veranderen. Om op een verstandige manier met de media om te gaan, is het nodig deze trends te benutten.
De belangrijkste trend is misschien wel de informatieversnelling. Vroeger kwam het nieuws en de informatie lang niet zo snel en zo vaak tot ons. Opiniebladen verschenen wekelijks. Kranten hadden altijd een vertraging, ze brachten in feite oud nieuws. We hoorden soms pas weken later wat er ver weg was gebeurd. Later werd dat dagelijks. Kranten, radio en tv hebben tegenwoordig rechtstreekse lijnen naar correspondenten over de hele wereld. De laatste jaren is deze trend nog verder versneld. Nieuws is tegenwoordig vaak zelfs live. Wij zien live de bommen vallen op Bagdad, de reddingswerkers langs de A4, de brand in Madrid.
De tweede trend is die van schaarste aan informatie naar informatieovervloed. Ooit was er een tekort aan informatie, tegenwoordig komen we om in de informatie. De werkelijke schaarste is tegenwoordig niet de informatie, maar de tijd om al die informatie tot ons te nemen. Aandacht is het nieuwe schaarse goed. De boodschap moet dus kort en opvallend worden gepresenteerd.
De derde trend noem ik maar even, de verzapping. Mensen kijken nog maar zelden naar diepgravende documentaires en lezen steeds minder boeken. Het moet allemaal sneller en nog sneller. We switchen voortdurend van de ene informatiebron naar de andere. We lezen de recensies of bekijken de tv-versie van de meesterwerken uit de wereldliteratuur. We zappen van kanaal naar kanaal. Tv-stations zoals MTV en TMF hebben daarom een flitsende beeldmontage met scenes van hooguit een halve seconde voordat er alweer sprake is van een beeldwisseling. Dat is nodig ook, want anders kan de aandacht van de jeugdige kijkers niet langer worden vastgehouden. Vooral jonge mensen zappen van de ene informatiebron naar de andere. Al zappend kijken ze soms naar twee, drie tv-programma’s tegelijk. Ze zitten achter hun pc, chatten met hun vrienden, spelen tegelijkertijd een spelletje met weer andere vrienden en volgen meteen ook het nieuws en maken hun huiswerk. Het gevolg is versnippering van aandacht, korte informatie-elementen en fragmentarisering.
Als alles zo snel moet, leidt dit ook tot versimpeling. Er is geen tijd meer voor een diepere boodschap, voor meerdere lagen. Politici spreken in soundbites en one-liners, alleen dan komen ze nog even in beeld. Tijdschriftartikelen moeten kort.
De vijfde trend noem ik maar kortheidshalve dramatisering. Om de zappende kijker, luisteraar, lezer gevangen te houden, moet de informatie vooral ook spannend zijn. Alles wordt gedramatiseerd. Het wordt ontsaaid, opgeleukt, multimediaal gemaakt, gevisualiseerd. Alles wordt uit de kast gehaald om de informatie toch maar vooral ook een emotionele waarde mee te geven. Alleen als je er om kunt huilen, lachen, als het spannend is, beangstigend of vol drama blijft de informatieontvanger ‘hangen’.
Een bijzondere variant van het dramatiseren is het verpersoonlijken. Elk artikel, elke reportage, elk nieuwsitem lijkt tegenwoordig te moeten beginnen met een ‘gewoon mens’ dat ook net op vakantie is geweest, of genezen is van kanker. Grote verhalen worden tegenwoordig verteld aan de hand van de lotgevallen van een herkenbare hoofdpersoon. De human touch is inderdaad heel geschikt om de persoonlijke band met de informatieontvanger te versterken. Het vergroot de herkenbaarheid en maakt alles simpeler te onthouden. Maar er is natuurlijk wel een grens. We krijgen nu bijvoorbeeld de val van het Romeinse rijk voorgeschoteld, gezien door de ogen van de kapper van keizer Romulus Augustulus.
De laatste trend is de interactivering. Alles wordt steeds meer interactief. Als kijker of luisteraar kun je al lang sms-en of bellen. Games zijn interactief en natuurlijk is ook het internet interactief. Overal wordt je mening gepeild, je interesse geregistreerd. Je kunt bellen en meepraten in de uitzending, je kunt je opgeven voor het ontvangen van mail of direct-mail. Internet staat bol van de interactieve enquêtes en polls. Dagelijks berichten de media over de laatste meningspeiling onder een representatieve steekproef van de Nederlandse bevolking. Maar de meest extreme vorm vinden we bij de blogs, vlogs en Youtubes waarin gewone Nederlanders zoals u of ik, zelf gaan optreden als mediaproducent.
© Peter van der Wel (2008)
PS: Vond u deze blog nuttig of interessant? Deel hem dan met uw Linkedin relaties, of Twitter volgers of mail hem door naar uw beste klanten, collega’s of vrienden. Naar iedereen die u een duwtje wilt geven om de geweldige kansen te benutten die de toekomst ons biedt.
PPS: Heeft u nog aanvullingen? Wilt u reageren op dit artikel? Plaats u vraag, reactie of aanvulling in het tekstvak hieronder.
PPPS: Minstens 1x per maand stuur ik een blog zoals deze rond. Wilt u deze ook gratis ontvangen? Geef u hier op voor gratis maandelijkse toezending
