Uit verschillende onderzoeken blijkt dat ‘beeldvorming in de media’ tegenwoordig een belangrijke, zo niet de belangrijkste factor in ons stemgedrag is. De manier waarop de massamedia tegenwoordig werken, belemmert echter steeds meer het functioneren van de democratie.
publieksspektakel
De media hebben de politiek bijvoorbeeld tot een publieksspektakel gemaakt. Daarin is het drama commercieel en electoraal gezien belangrijker dan de realiteit. Verder leiden de commerciële belangen van de massamedia er toe dat de met elkaar concurrerende media steeds meer op zoek zijn naar korte statements. Lange morele analyses en achtergrondartikelen zijn immers lastig te consumeren. Mensen kijken graag naar spectaculair en snel nieuws; geweld, relletjes, negatieve uitlatingen en ruzies zijn dan ook vaak te zien. Goed nieuws is immers geen nieuws. Acties van activisten en opstanden halen het nieuws, maar de analyse waarom de acties worden uitgevoerd of waarom hele bevolkingsgroepen in opstand komen ontbreekt meestal.
Oneliners en soundbites
Moeilijke, complexe en serieuze onderwerpen komen steeds minder aan bod en worden versimpeld tot oneliners en soundbites. Oneliners scoren immers beter dan uitgebreide onderzoeken en verslagen over ingewikkelde, maar belangrijke vraagstukken zoals sociale onrechtvaardigheid, onderwijs, energie, economisch beleid en globalisering. De kenmerkende eigenschappen van onze consumptiecultuur komen daardoor langzamerhand ook steeds meer in de politieke berichtgeving terug. Alles moet snel, makkelijk, en nieuw zijn of lijken. Het is daardoor tegenwoordig belangrijker hoe een politicus iets zegt dan wat hij zegt. Hoe hij of zij zich presenteert is dan relevanter dan wie hij is. Het uiterlijk (de verpakking) is dan belangrijker dan de inhoud. De politiek heeft hier zelf overigens driftig aan meegewerkt. Politici en politieke partijen staan zelf ook te popelen om voor radio en tv hun quote te mogen afgeven. Ook zij zijn immers van de media afhankelijk voor hun exposure. Willen zij de kiezersgunst winnen, of willen zij herkozen worden dan is ook voor hen aandacht in de media onontbeerlijk.
Drama en verpersoonlijking
De media hebben om het drama te verhogen verder ook nog de permanente opiniepeilingen geïntroduceerd. Over alles en nog wat worden voortdurend ‘gewone burgers’ geïnterviewd. Gewoon op straat met een microfoon, “En wat vindt u nou van de voorstellen van onze minister-president?” of via internet. Het is via internet ook erg gemakkelijk om snel en goedkoop meningen te inventariseren en zo invloed uit te oefenen op de meningsvorming. De media zijn daardoor in staat om snel grote aantallen zwijgende kiezers ten tonele te voeren, althans hun vermeende mening een stem te geven. En niet helemaal toevallig is dat meestal passend in de gekleurde boodschap die de massamedia ook op andere terreinen uitzenden.
Media in dienst van de commercie
Kortom, de media kunnen in een markteconomie niet ‘objectief’ zijn en worden bewust of onbewust en bedoeld of onbedoeld gedicteerd door commerciële belangen. De politiek heeft hier zelf aan meegewerkt, doordat politici de media de afgelopen decennia steeds meer aan de vrije markt hebben overgelaten. De zoektocht naar de waarheid is als het ware democratisch weggegeven aan commerciële mediabedrijven.
© Peter van der Wel (2010)
PS: Vond u deze blog nuttig of interessant? Deel hem dan met uw Linkedin relaties of Twitter volgers, of mail hem door naar uw beste klanten, collega’s of vrienden. Naar iedereen die u een duwtje wilt geven om de geweldige kansen te benutten die de toekomst ons biedt.
PPS: Heeft u nog aanvullingen? Wilt u reageren op dit artikel? Plaats u vraag, reactie of aanvulling in het tekstvak hieronder.
PPPS: Minstens 1x per maand stuur ik een blog zoals deze rond. Wilt u deze ook gratis ontvangen? Geef u hier op voor gratis maandelijkse toezending
