In 1983 kreeg ik mijn eerste PC en daarmee kwam ik meteen in aanraking met vrije en onvrije software. Met freeware, shareware en gekraakte software. Ik werkte toen bij een groot bedrijf en er heerste daar, althans op de ICT-afdeling, nog een echte hackersmentaliteit.
Informatie wants to be free
Elke beveiliging was binnen een dag (of anders een nacht) gekraakt. Er zat ook een filosofie achter. Kennis, en dus ook digitale kennis in de vorm van software, zo legde het hoofd van die afdeling mij toen uit, is iets heel anders dan arbeid of materie. De reproductiekosten van kennis zijn verwaarloosbaar. De verspreiding kosten van kennis idem. Kennis kun je weggeven zonder er armer van te worden en vaak wordt je er zelfs rijker van. Kennis is onverslijtbaar. Met meer kennis kun je meer doen met minder. Kennis bespaart juist arbeid en materie. Kennis hoort daarom dus vrij te zijn. Information wants to be free.
Kennis is een heel bijzonder product
Ik zal u niet verder lastigvallen met mijn persoonlijke ervaringen, maar ik vertel u dit omdat ik nog steeds geloof in de kracht en het belang van kennis delen. Kennis is inderdaad een heel bijzonder product. Een geschenk, of een bezit, van de goden. Prometheus die het vuur stal van Zeus. Adam en Eva die aten van de boom der kennis. Koning Thut die het schrift kreeg van de God Thoth.
Als gemeenschap, als mensheid hebben we er inderdaad belang bij om kennis zo snel en zo breed mogelijk te verspreiden en te delen. Wij hier in Nederland hebben er immers belang bij dat ze bijvoorbeeld ook in China weten hoe je SARS moet bestrijden, of hoe je zo milieuvriendelijk mogelijk kunt produceren.
(Overigens geldt dat niet voor alle kennis. De kennis om gemuteerde ziektekiemen te verspreiden zou ik liever niet zo maar met iedereen willen delen)
Het produceren van nieuwe kennis
Het probleem zit hem in het ontwikkelen van nieuwe kennis. In de oude wetenschappelijke traditie deelde je alle kennis. Het enige dat je ervoor terug kreeg, waren de credits, de eer, de erkenning en het genoegen dat dankzij jou weer bijvoorbeeld een enge ziekte de wereld uit was geholpen.
Dit leidt dan tot twee centrale vragen. Hoe produceren we zo efficiënt mogelijk, zoveel mogelijk nieuwe kennis? En hoe verspreiden we zo effectief en efficiënt mogelijk, nieuwe, betere kennis?
Twee modellen
Daarvoor zijn in principe twee modellen beschikbaar. De open source of open acces methode met vrijheid van vermenigvuldigen, wijzigen en distributie van de deze kennis. En de gesloten source methode met alleen de vrijheid om het programma te draaien, of tegen betaling te hergebruiken.
Het zal duidelijk zijn dat voor het verspreiden en delen van kennis de eerste methode het veruit meest effectief is. Maar wat is nu het meest effectief voor het produceren van nieuwe kennis?
Het vrije delen van kennis? Of misschien toch de commerciële aanpak die wordt beschermd met patenten, copyrights en licenties? De oude wetenschapstraditie en de ervaringen met Wikipedia en open source systemen als Apache? Of de methodes in gebruik bij farmacologisch onderzoek, de grote uitgeverijen en copyrighted software?
Het meest voor de handliggend lijkt me dan een combinatie van beide systemen om de voordelen van beide systemen te combineren. Dan wordt ook duidelijk dat de bescherming – met name die van uitgeverijen en andere “beschermers van intellectueel eigendom” – veel te ver is doorgeslagen. Wie heeft suggesties om deze patsituatie te doorbreken? Suggesties zijn welkom in de textbox hieronder.
© Peter van der Wel (12004)
PS: Stuur deze blog vooral door naar collega’s en vrienden! Kreeg u ’m zelf doorgestuurd? Abonneer u hier gratis
PPS: Wilt u maandelijks als eerste mijn nieuwste blog ontvangen? Geef u hier op voor gratis toezending
