Dat is misschien wel dé belangrijkste vraag van deze tijd. Hoe zorgen we ervoor dat AI een kracht is voor vooruitgang, en niet een instrument wordt voor manipulatie, onderdrukking of misbruik?
Hier zijn vijf concrete strategieën waarmee we AI in de juiste richting kunnen sturen:
1. Strikte regelgeving zonder innovatie te smoren
We hebben slimme, gerichte wetten nodig die misbruik tegengaan, zonder de vooruitgang van nuttige AI-toepassingen te blokkeren. Denk aan:
- Transparantie-eisen: AI’s moeten verplicht zijn om te laten weten dat ze AI’s zijn en hoe ze beslissingen nemen.
- Privacybescherming: Gebruikers moeten controle houden over hun gegevens, zodat AI’s niet ongezien psychologische profielen opbouwen.
- Verbod op misleidende AI’s: AI mag zich niet voordoen als een mens met de intentie om te manipuleren.
Op dit moment lopen beleidsmakers achter de feiten aan, maar landen zoals de EU zijn al bezig met wetgeving zoals de AI Act. Toch moeten we opletten dat regels niet alleen op papier bestaan, maar ook effectief worden gehandhaafd.
2. Openbare en onafhankelijke controle van AI-systemen
AI mag geen black box zijn die alleen door bedrijven wordt beheerd. We moeten onafhankelijke toezichthouders en ethische commissies hebben die toegang krijgen tot de kern van AI-systemen en kunnen controleren of ze eerlijk en veilig zijn. Dit zou moeten gelden voor:
- AI’s die gebruikt worden voor politieke beïnvloeding.
- AI’s die mensen financieel of commercieel sturen in hun keuzes.
- AI’s die ingezet worden door overheden en veiligheidsdiensten.
We kunnen AI niet overlaten aan bedrijven die winst boven ethiek stellen. Net zoals voedselveiligheid wordt gecontroleerd, moeten AI-systemen worden getest op misbruik en verborgen beïnvloeding.
3. AI democratiseren: technologie van iedereen maken
Als we AI alleen overlaten aan grote techbedrijven en overheden, verliezen we als samenleving de grip. We moeten zorgen dat AI-technologie open en toegankelijk blijft, zodat:
- Niet alleen grote bedrijven de controle hebben over de ontwikkeling.
- Onderzoekers, journalisten en burgers AI-systemen kunnen analyseren en begrijpen.
- Landen zonder grote techbedrijven ook toegang hebben tot de voordelen van AI, zonder afhankelijk te worden van de VS of China.
Initiatieven zoals open-source AI kunnen helpen, maar ook die moeten zorgvuldig worden gereguleerd om te voorkomen dat ze misbruikt worden.
4. Mensen opleiden om AI te begrijpen en herkennen
Als mensen niet weten hoe AI hen beïnvloedt, kunnen ze er ook niet kritisch op reageren. Daarom moeten we AI-geletterdheid net zo belangrijk maken als taal- of rekenvaardigheid. Dit betekent:
- Scholen moeten AI-onderwijs geven, zodat jongeren begrijpen hoe AI werkt en welke risico’s er zijn.
- Journalisten en fact-checkers moeten AI herkennen, vooral deepfakes en manipulatieve AI-toepassingen.
- Iedereen moet leren omgaan met AI, net zoals we ooit leerden omgaan met het internet.
AI is niet alleen een technologisch probleem, maar ook een maatschappelijk en cultureel vraagstuk. Bewustwording is de eerste stap naar bescherming.
5. Internationale samenwerking tegen AI-misbruik
AI kent geen grenzen. Als het ene land het verbiedt, maar een ander het massaal inzet voor beïnvloeding of surveillance, hebben we een probleem. We moeten internationale afspraken maken over:
- Waar AI wél en niet voor gebruikt mag worden (bijvoorbeeld: geen AI-gestuurde oorlogen of massale surveillancesystemen).
- Eerlijke toegang tot AI (geen monopolie door enkele landen of bedrijven).
- Gezamenlijke aanpak van AI-bedreigingen, zoals deepfake-campagnes of AI-gestuurde cyberaanvallen.
Net zoals we afspraken hebben over kernwapens en cyberveiligheid, moeten we mondiale regels voor AI-ontwikkeling en gebruik maken.
Conclusie:
Hoewel er stappen worden gezet richting internationale samenwerking op het gebied van AI, blijven politieke en geopolitieke verschillen een obstakel vormen. Het effectief voorkomen dat AI in verkeerde handen valt, vereist voortdurende dialoog en compromissen tussen landen met uiteenlopende belangen en benaderingen.
Peter van der Wel (12025)
PS: Ben je het eens met de boodschap van deze blog? Post hem op de socials en/of stuur hem door naar een collega of vriend waarvan je denkt dat ze hem ook interessant zullen vinden! Kreeg je ’m zelf doorgestuurd? Abonneer je hier gratis op nieuwe blogs.
PPS: Reacties zijn welkom. Je kunt ze mailen naar mijn mailadres.
