Hoe zou de toekomst eruit zien als jij het voor het zeggen had? Dat zou iedereen wel willen toch? Maar kun je de toekomst in de door jou gewenste richting beïnvloeden en hoe kun je daarbij je invloed zo groot en effectief mogelijk maken?
In mijn boek ‘Impact, Hoe je meer invloed kunt uitoefenen op de toekomst’ (2016 Uitgeverij Aspekt, Soesterberg) ga ik samen met coauteur Stefan Stroet in op deze vragen. Hier wil ik enkele highlights uit dit boek bespreken.
Recente inzichten
Wij laten in dit boek zien hoe je, met behulp van recente wetenschappelijke inzichten, optimaal invloed kunt uitoefenen – op de juiste plaatsen en op het juiste moment. Daarbij gebruiken we nieuwe inzichten in gedrag, bewustzijn, vrije wil, hoe wij keuzes maken, in hoe de hersenen werken en in de manier waarop sociale systemen zoals religies, staten, ondernemingen en andere organisaties werken.
Gereedschappen
Eén van de belangrijkste instrumenten in de gereedschapskist van de toekomstverkenner (en dus ook de toekomstbeïnvloeder) is het begrip Complexe Adaptieve Systemen. Elk sociaal systeem gedraagt zich als een complex adaptief systeem, kortweg een CAS. Met kennis van de CAS-kenmerken in het achterhoofd kun je het functioneren van organisaties effectief beïnvloeden.
Evenwichten
Een CAS verzet zich in eerste instantie tegen alle veranderingen die de bestaande evenwichten binnen dat systeem willen doorbreken. Veranderen in een CAS is daarom vooral een kwestie van op de juiste knoppen drukken en van geduld.
Knoppen
Waar zitten dan die knoppen? Zoek daarvoor naar de plekken waar een kleine ingreep grote gevolgen kan hebben. Zoek de omslagpunten, de ‘tipping points’, de trimtabs, (de personen of de acties die het verschil kunnen maken). Die vind je bijvoorbeeld door te zoeken naar nieuwe woorden en begrippen die opeens binnen dat systeem opduiken. En zoek de plekken waar het evenwicht binnen het systeem is verbroken. Je hoeft dan alleen maar te zorgen dat het systeem weer in een door jou gewenst nieuw evenwicht komt. Bijvoorbeeld door de verstorende factor of factoren weg te nemen. De kunst is dan om het zelfhelend of zelforganiserend vermogen van het systeem te zoeken en te gebruiken.
Rafelranden
Een ander kenmerk van de CAS is dat veranderingen zelden vanuit het centrum van het systeem komen. Ze komen van de rand of liever de rafelrand. Zoek contact met die rafelrand of creëer deze zo nodig. Zoek of creëer ‘white-spaces’, plekken waar ruimte is voor experimenten en waar verschillende invloeden samenkomen. Diversity, proximity and intensity zijn hier sleutelwoorden.
Groepsdenken
Hieraan verwant is het verschijnsel groepsdenken. Zoals bekend is groepsdenken een belangrijke belemmering voor het openstaan voor nieuwe signalen. Er zijn verschillende technieken beschikbaar om groepsdenken te doorbreken. Het aanmoedigen van de dissidenten, het regelmatig openstellen voor externe impulsen, stuurloze informatiesessies et cetera. Ook het analyseren van externe scenario’s en backcasting (een toekomstvisie bepaalt het handelen van nu) willen hierbij wel helpen.
Toekomstbeelden
Zo’n visie of toekomstbeeld is cruciaal bij veranderingen. Alleen dan kunnen de mensen in het systeem adequaat reageren en anticiperen op de ontwikkelingen die op het systeem afkomen. In sommige organisaties is daarvoor een taak weggelegd voor de afdeling toekomstplanning, bij overheden voor toekomststrategen en in de maatschappij als geheel wordt deze rol vervuld door trendwatchers, futurologen en kunstenaars, zoals filmmakers en SF-auteurs en natuurlijk de sociale wetenschappers.
Lineair denken?
Omdat de omgeving van de organisatie ook een CAS is, mag je echter niet uitgaan van een lineaire of voorspelbare toekomst. Om snel en adequaat in te kunnen spelen op de veranderende toekomst is het daarom gewenst ook extern CAS-gericht te werken in plaats van via een lineaire benadering afzonderlijke trends te onderzoeken.
Meer weten?
Meer weten? Lees daarvoor de andere blogs op mijn website, abonneer je op mijn nieuwe blogs en natuurlijk kun je binnenkort ook mijn nieuwe boek lezen. Daarin staan vanzelfsprekend nog meer nuttige instrumenten beschreven.
Peter van der Wel © 12016
PS: Stuur deze blog vooral door naar collega’s en vrienden! Kreeg u ’m zelf doorgestuurd? Abonneer u hier gratis
PPS: Wilt u maandelijks als eerste mijn nieuwste blog ontvangen? Geef u hier op voor gratis toezending
