Tijd om Big Tech te temmen
We gebruiken bijna allemaal dagelijks social media en zoekmachines. Daarmee zijn het belangrijke plekken geworden voor meningsvorming en uitwisseling van ideeën. Ze zijn de digitale variant geworden van het aloude dorpsplein en de straat. Maar we realiseren ons dan meestal niet dat deze platforms eigendom zijn van enkele grote mediaconcerns. Ooit bedoeld als verbindende platforms, zijn deze nu verworden tot winstmachines met desastreuze gevolgen voor onze privacy, onze democratie en onze geestelijke gezondheid. We moeten de digitale ruimte zo snel mogelijk een publieke ruimte maken, vrij van commerciële belangen.
Een verdienmodel vol verdeeldheid
Big Tech werkt met algoritmes die sensatie en extreme content promoten. Waarom? Sensatie verkoopt. Hoe langer we scrollen, hoe meer advertenties we zien en hoe meer data we achterlaten en dus hoe hoger de winst. Gevolg: nepnieuws en polarisatie verspreiden zich razendsnel. Wat ooit een plek voor verbinding was, is nu een podium voor verdeeldheid. Dit ondermijnt het publieke debat en onze democratie.
Privacy? Die ben je kwijt
Elk klikje, elke zoekopdracht en elke like wordt verkocht. Onze persoonlijke gegevens zijn handelswaar geworden, zonder enige regie voor de burger. Een publieke digitale ruimte kan dit voorkomen. Zonder de commerciële druk van winstmaximalisatie kunnen onze data weer veilig zijn, en dat geeft niet alleen een gevoel van controle, maar ook echte privacy.
Macht zonder verantwoordelijkheid
Met miljardenwinsten en met nauwelijks publieke verantwoording bepalen enkele grote techbedrijven bepalen welke nieuwsberichten we lezen, welke video’s we zien en daarmee hoe de samenleving naar bepaalde onderwerpen kijkt. Dit monopolie is gevaarlijk: het beperkt de diversiteit van de informatie die we consumeren en geeft deze techbedrijven de macht om ons wereldbeeld te vormen naar hun eigen commercieel gewin.
Verslavend design schaadt de geestelijke gezondheid
Deze platforms zijn ontworpen om verslavend te zijn: eindeloos scrollen, pushmeldingen en slimme trucjes houden ons gekluisterd aan het scherm. Niet alleen jongeren zijn hier de dupe van. Onze geestelijke gezondheid komt onder druk te staan door de continue prikkels van sociale media, terwijl we steeds meer verslaafd raken aan het altijd-aan-zijn. En dat allemaal om zoveel mogelijk winst te maken.
Tijd voor actie!
Het is duidelijk: het huidige systeem werkt averechts. We moeten onze digitale wereld herinrichten als een publieke ruimte, zoals ook onze straten en pleinen. Waar burgers centraal staan, niet aandeelhouders. Waar privacy wordt beschermd en informatie niet wordt vervormd uit commerciële motieven.
Europa als sleutelspeler
De Europese Unie heeft de schaal en macht om de noodzakelijke reguleringen door te voeren en Big Tech te dwingen tot verandering. Maar zelfs met die politieke slagkracht is brede steun vanuit de samenleving onmisbaar. Alleen als de publieke opinie en maatschappelijke organisaties zich achter deze zaak scharen, kunnen we komen tot een publiek digitaal landschap.
Dat begint met het besef dat het huidige systeem ten dienste staat van een handvol techbedrijven en niet van ons allemaal. Laten we de digitale ruimte zo snel mogelijk bevrijden uit de klauwen van de commercie.
Peter van der Wel (12024)
PS: Stuur deze blog vooral door naar collega’s en vrienden! Kreeg u ’m zelf doorgestuurd? Abonneer u hier gratis
PPS: Reacties zijn welkom. U kunt ze mailen naar mijn mailadres.
