Op een doodgewone dinsdagochtend doet mijn buurvrouw haar wekelijkse boodschappen. Terwijl zij haar fiets op slot zet, rijdt er een robotkarretje langs dat verse groenten bezorgt bij de oudere meneer verderop. Ondertussen vliegt een drone boven het plein – niet voor een filmopname, maar als onderdeel van een bewakingspatrouille. Het klinkt als sciencefiction, maar dit is gewoon Nederland in 2025.
We leven in een tijdperk waarin technologie ons dagelijks leven doordringt. AI schrijft onze nieuwsberichten, robots vervangen handen aan het bed en deepfakes maken dat we ons afvragen wat nog echt is. Maar deze indrukwekkende vooruitgang heeft ook een keerzijde: wie bestuurt deze technologie? En belangrijker nog: wie profiteert ervan?
In de jaren zestig droomden we van een toekomst vol vliegende auto’s, energierijke steden en overvloed. Maar met de oliecrisis van de jaren zeventig viel die droom stil. We stortten ons massaal op de digitale revolutie, maar onze fysieke wereld bleef achter. Terwijl onze schermen groeiden, kromp ons vertrouwen in de toekomst.
Vandaag zien we een samenleving waarin technologie niet alleen mogelijkheden schept, maar ook risico’s vergroot: surveillance, ongelijkheid, sociale polarisatie. Grote techbedrijven en overheden verzamelen ongekende hoeveelheden data. Ze sturen onze voorkeuren, voorspellen ons gedrag en bepalen soms zelfs ons stemgedrag. De toekomst waar we ooit van droomden, is werkelijkheid geworden – maar niet per se onze toekomst.
Toch is het niet te laat. De samenleving van 2040 hoeft geen digitale dictatuur te zijn. Er is een andere route. Een route waarin technologie ons niet overheerst, maar ondersteunt. Waarin AI ons niet vervangt, maar verbindt.
Wat als we technologie weer een publiek goed maken? Zoals we dat ooit deden met drinkwater en onderwijs? Wat als de data die we genereren – over gezondheid, mobiliteit, energie – beheerd wordt door burgers zelf, via democratische platforms? Wat als kunstmatige intelligentie niet wordt ingezet om werk overbodig te maken, maar om ons werk zinvoller en menselijker te maken?
Hoe komen we daar? Simpel gezegd: met zes slimme keuzes die je zo kunt doorvertellen aan een vriend, buur of collega:
Vertel ze dat iedereen digitale vaardigheden moet leren, net zoals lezen en schrijven. Want alleen dan kun je meedoen – en jezelf beschermen.
Vertel ze dat AI niet bedoeld is om mensen te vervangen, maar om ons samen slimmer te maken. Denk aan burgerpanels met AI-assistenten die helpen om beleid eerlijker te maken.
Vertel ze dat we onze digitale infrastructuur net zo goed moeten beschermen als onze dijken. De basis van ons digitale leven moet van ons allemaal zijn – niet van een handjevol bedrijven.
Vertel ze dat niet alles centraal geregeld hoeft te worden. Lokale gemeenschappen kunnen zelf technologie inzetten om oplossingen te bedenken die bij hen passen.
Vertel ze dat ethiek geen luxe is. De regels voor technologie moeten we samen op wereldschaal afspreken – anders wint altijd de snelste, niet de beste.
En vertel ze tenslotte dat we technologie niet alleen voor economische groei moeten inzetten, maar voor welzijn, zingeving en verbondenheid.
De keuzes die we vandaag maken, bepalen of 2040 een verhaal wordt van controle of van samenwerking. Van vervreemding of van verbondenheid. De technologie is er al. Nu de visie nog.
Laten we ervoor zorgen dat de toekomstboeken van morgen niet gaan over hoe we de macht verloren, maar over hoe we die samen herwonnen. Een goed verhaal begint tenslotte altijd met mensen die besluiten: dit kan anders.
Peter van der Wel (12025)
PS: Ben je het eens met de boodschap van deze blog? Post hem op de socials en/of stuur hem door naar een collega of vriend waarvan je denkt dat ze hem ook interessant zullen vinden! Kreeg je ’m zelf doorgestuurd? Abonneer je hier gratis op nieuwe blogs.
PPS: Reacties zijn welkom. Je kunt ze mailen naar mijn mailadres.
