Deze vakantie viel het me opnieuw op. Ik werd vanzelf wakker. Geen wekker. Geen afspraken. Geen dingen die moesten. Maar vooral geen telefoon die me naar zich toe zoog. Gewoon even liggen niksen. Ademhalen. Luisteren naar de ochtendgeluiden. Langzaam wakker worden. Ik realiseerde me dat ik dat al heel lang niet meer zo had gedaan.
Vroeger, toen ik nog leefde zonder smartphone, was dat vanzelfsprekend. Ik werd wakker, was wat in gedachten verzonken, dacht nog even aan gisteren, dacht al wat vooruit aan vandaag, en stond dan op. Die paar minuten tussen wakker worden en opstaan waren leeg, maar niet zinloos. Ze waren van mij. Zonder afleiding, zonder input, zonder de wereld die zich al opdrong.
Tegenwoordig is dat vaak anders. En ik ben daarin geen uitzondering.
Hoe de gemiddelde Nederlander wakker wordt
Onderzoek van onder andere het CBS, het Nederlands Slaapinstituut en gedragswetenschappers laat zien dat de meeste mensen tegenwoordig wakker worden met hun telefoon. Meer dan 70% van de Nederlanders onder de 35 jaar checkt direct na het ontwaken hun smartphone — vaak nog vóór ze uit bed zijn gestapt. Het gevolg: je begint je dag in de reactiestand — vol prikkels, zonder richting.
Veel mensen gebruiken die eerste minuten om te scrollen door nieuwsfeeds, e-mails of sociale media. Wat bedoeld is als “even kijken hoe laat het is”, eindigt in een mentale overprikkeling nog voor je uit bed bent. En die gewoonte heeft gevolgen.
Slaaponderzoekers kennen het fenomeen sleep inertia of slaapinertie. Dit is een periode van dufheid direct na het ontwaken. Door je hersenen tijdens die fase al te confronteren met informatie en meldingen, verhoog je de kans op stress, afleiding en verminderde concentratie gedurende de dag.
Wat ik op vakantie weer herontdekte
Juist doordat ik even los was van mijn normale ritme, voelde ik weer hoe waardevol die eerste minuten van de dag zijn. Niet alleen omdat het dan rustiger is — maar omdat die minuten richtinggevend zijn. Als ik rustig ontwaak, voel ik de ruimte om even stil te staan bij wat ik wil gaan doen die dag. En dat geeft niet alleen een rustig begin, maar ook meer grip op de rest van de dag.
Ik weet: zodra ik weer thuis ben, lonkt het oude patroon. De telefoon naast het bed, de neiging om nog even te blijven liggen en te scrollen, onder het mom van ‘opstarten’. Maar ik weet nu ook weer hoe het anders kan. En hoe veel beter dat voelt.
Kleine keuze, groot verschil
De periode tussen wakker worden en opstaan lijkt onbeduidend, maar is in werkelijkheid een strategisch moment. Gedragswetenschappers wijzen erop dat dit het moment is waarop je brein het meest vatbaar is voor suggestie en gewoontevorming. Wat je doet in die eerste vijf minuten bepaalt vaak hoe je je voelt in de eerste vijf uur.
Je hoeft daarvoor geen rigide ochtendroutine te ontwikkelen. Het begint simpelweg met één keuze: laat je telefoon nog een tijdje liggen. Adem. Denk na. Of juist helemaal nergens aan.
Begin je dag niet in dienst van je telefoon. Begin hem in dienst van jezelf. Vijf bewuste minuten maken het verschil.
Peter van der Wel (12025)
PS: Ben je het eens met de boodschap van deze blog? Repost hem op de socials en/of stuur hem door naar een collega of vriend waarvan je denkt dat ze hem ook interessant zullen vinden! Kreeg je ’m zelf doorgestuurd? Abonneer je hier gratis op nieuwe blogs.
PPS: Reacties zijn welkom. Je kunt ze mailen naar mijn mailadres.
