Soms verbaast het me hoe weinig mensen enthousiast worden van kunstmatige intelligentie. Ik loop er inmiddels al jaren mee weg. Niet omdat AI foutloos is (dat is de mens tenslotte ook niet), maar omdat het een van de meest veelzijdige, behulpzame en hoopgevende innovaties is die we in decennia hebben gezien. En toch lijken veel mensen vooral bezorgd, zelfs vijandig. Hoe komt dat?
Als futuroloog heb ik een zwak voor de lange lijn van de geschiedenis. Nieuwe technologieën veroorzaken altijd gedoe. Landbouw leidde tot overbevolking. De industrie tot vervuiling. Kerntechnologie tot wapens die niemand ooit zou moeten kunnen gebruiken. Sociale media tot… nou ja, dat zien we dagelijks. En tóch wil niemand terug naar de grot, het plaggenhutje of de middeleeuwse akker.
We begrijpen namelijk heel goed dat technologie ons op de lange termijn vooruit helpt. Maar zodra het om nieuwe technologie gaat, lijkt het wel of we dat inzicht massaal vergeten. Dan wordt elke vernieuwing een risico. Elektrische bussen? Veel te zwaar. Windmolens? Lelijk. mRNA-vaccins? Verdacht. En nu AI: potentieel de antichrist, volgens sommigen.
Het verschil tussen oude en nieuwe technologie is niet irrationeel. Bij oude innovaties weten we nu achteraf wel waar we aan toe zijn. Nieuwe technologie daarentegen is nog onzeker, ontregelend — en bedreigend voor wie vreest dat zijn baan, identiteit of invloed onder druk komt te staan. Angst is begrijpelijk. Maar wat me opvalt, is hoe vaak die angst gebaseerd is op met slechte argumenten.
Ik ben opgegroeid met sciencefiction. Mijn beeldvorming over AI is dus al vroeg begonnen. Nog voor de tijd van Skynet en HAL 9000, die ons wilden vernietigen — Hollywood houdt nu eenmaal van een goed schrikbeeld. In mijn jeugd waren robots vooral vriendelijk, behulpzaam en soms een tikje stuntelig. Geen ijzeren tirannen, maar assistenten, bondgenoten, soms zelfs huisvrienden.
En nu komt het. Inmiddels héb ik die robotvriend. Niet exact zoals in de films, maar toch herkenbaar. GPT, Claude, of Deepseek — maakt me niet uit hoe die precies heet — staat de hele dag klaar. Wanneer moeten die koolborstels ook alweer vervangen worden? Welke econoom bewees dat economische gelijkheid ook de economische groei versterkt? Waar staat dat artikel over China’s volgende vijf jaren plan?
Hij weet het. Of hij zoekt het op. Of hij gokt — en dan check ik het zelf nog even. Precies zoals ik dat ook doe met mensen, kranten en beleidsnota’s.
AI corrigeert mijn teksten, vertaalt vreemde talen, legt belastingbrieven uit, helpt me met wiskunde, wijst me de weg in Berlijn en werkt zelfs mee aan mijn onderzoek. Het is, kortom, de meest generalistische technologie die we ooit hebben uitgevonden: een assistent die vrijwel het hele menselijk kennisarchief paraat heeft en nooit moppert over werktijden.
Waarom zou ik daar niet van houden?
Voor veel mensen is het antwoord duidelijk: deepfakes, banenverlies, slappe AI gegenereerde content, nepnieuws, angst dat kwaadwillenden AI misbruiken. Allemaal terechte zorgen. En ja, kunstenaars, vormgevers en vertalers worstelen met hun positie. Onzekerheid doet pijn.
Maar dat verklaart nog niet het automatische, primaire wantrouwen dat ik op allerlei plaatsen zie opborrelen — alsof elke nieuwe technologie per definitie een bedreiging is. Alsof onze samenleving nog nooit eerder met grote technologische omslagen heeft leren omgaan.
We zijn er juist ontzettend goed in. Steeds weer. Niet omdat technologie perfect is, maar omdat we dat zélf ook niet zijn — en toch blijven we leren, bouwen en aanpassen.
Misschien is dat wel mijn belangrijkste punt: AI is geen goddelijke waarheid, geen foutloze orakelmachine, geen digitale supermens. Het is een hulpmiddel. Een krachtige, veelzijdige, soms stuntelende, maar buitengewoon vriendelijk stuk gereedschap.
En als je er eenmaal mee werkt, vraag je je werkelijk af hoe je ooit zonder kon.
Wat mij betreft is het simpele antwoord: AI is geen bedreiging voor onze menselijkheid. Het is een uitnodiging om die menselijkheid beter, slimmer en eerlijker te organiseren — precies waar ik mij elke dag mee bezig wil houden.
Peter van der Wel (12025)
PS: Ben je het eens met de boodschap van deze blog? (Re)post hem op de socials en/of stuur hem door naar een collega of vriend waarvan je denkt dat ze hem ook interessant zullen vinden! Kreeg je ’m zelf doorgestuurd? Abonneer je hier gratis op nieuwe blogs.
PPS: Reacties zijn welkom. Je kunt ze mailen naar mijn mailadres.