Al eerder schreven we over het belang en het nut van toekomstverkennen. Over hoe de futurologie ons kan helpen om onverwachte of zelfs onvoorstelbare gebeurtenissen vroegtijdig te zien aankomen. Bijvoorbeeld toen twee jaar geleden de coronapandemie ons overviel. Nu zouden we dit weer kunnen schrijven naar aanleiding van de vreselijke en onvoorstelbare oorlog in de Oekraïne.
Wat we zeker niet willen is over de rug van de mensen daar het belang van ons vak promoten. Maar misschien kunnen we met dit artikel wel bijdragen aan het voorkomen van volgende rampen. Want inderdaad hadden sommige van onze collega’s deze oorlog al voorspeld. En toch hebben we niet geluisterd. Of hoopten we wellicht dat onze angst niet bewaarheid zou worden. In deze blog willen we enkele van deze vroegtijdige waarschuwingen beschrijven. Niet omdat we er nu nog wat aan hebben. Daarvoor is het nu te laat. Maar wel om te laten zien dat het vroegtijdig signaleren van zwakke signalen ons heel veel ellende had kunnen besparen.
Al in 2009 verscheen het boek: ‘The next 100 years’ van de Amerikaanse ex-generaal en directeur van Stratfor George Friedman. In dat boek beschreef hij hoe allerlei geopolitieke overwegingen zouden leiden tot een oorlog in de Oekraïne. Die oorlog zou volgens hem worden voorafgegaan door gewapende strijd in Georgië en oplopende spanningen in Belarus. Hij verwachte overigens dat die oorlog al in 2020 zou losbarsten en dat deze uiteindelijk zou leiden tot het ‘imploderen’ van Rusland.
Dan wat werk van recenter datum. In 2015 ontwikkelde Stratfor een scenariostudie met daarin verschillende scenario’s voor een Russische inval in de Oekraïne, waarbij de eerste angstaanjagend dicht bij de realiteit ligt. Onderstaande kaartjes komen uit een presentatie van deze studie.
Met deze link kun je hun hele presentatie bekijken. Overigens komen de experts van Stratfor tot de conclusie dat er geen winnende optie is voor Rusland. De enige winnende optie zou meer manschappen (> 250.000) vragen en meer materiaal dan Rusland kan opbrengen.
Onderstaand schema is recenter en dateert van vorig jaar en is afkomstig van de futurist Josh Calder. Het beschrijft drie mogelijke scenario’s voor de oplopende spanningen tussen Rusland en de Oekraïne.
Onderstaand schema voegde hij er begin dit jaar nog aan toe. Zulke schema’s staan in de futurologie bekend als toekomstwielen of implicatiebomen. In zo’n toekomstwiel werk je verschillende mogelijke gevolgen uit en onderzoek je vervolgens de mogelijke gevolgen van de gevolgen.
Dan de simulaties. De futurist Stephen Aguilar-Milan publiceerde vorig jaar twee simulaties van een mogelijke inval van Rusland in de Oekraïne. Deze leidden tot twee verschillende uitkomsten. In de eerste simulatie bezet Rusland succesvol de Oekraïne en nadat de Westerse landen nauwelijks reageerden zelfs de Baltische staten. In deze simulatie trekken de troepen van de NAVO uiteindelijk aan het kortste eind trekt. In de tweede simulatie ervan leidde een Russische invasie in Oekraïne wel tot een forse tegenreactie en vervolgens zelfs tot een oorlog met de NAVO waarbij de Russische strijdkrachten uiteindelijk worden verslagen.
Tot zover deze kleine greep uit publicaties van toekomstonderzoekers over een mogelijke oorlog tussen Rusland en de Oekraïne.
Tot slot: deze futuristen hebben deze vreselijke oorlog niet voorspeld. Niemand – dus ook een futuroloog niet- kan zulke complexe gebeurtenissen met zekerheid voorspellen. Maar wat toekomstonderzoek dus wel kan is mogelijke onverwachte of zelfs onvoorstelbare gebeurtenissen en scenario’s in kaart brengen en voorstelbaar maken. Het is daarna aan onszelf en aan beleidsmakers om ons daar wel of niet op voor te bereiden.
(C) Peter van der Wel (2022) Dit bericht is een aangepaste versie van het bericht dat eerder verscheen op de website van de Dutch Future Society. (www.dutchfuturesociety.nl)
