Na een klein jaar van Corona-ellende gloort er licht aan de horizon. De werkzame vaccins buitelen nu ineens over elkaar heen. De vaccins van Oxford/AstraZeneca, Moderna en Pfizer blijken niet alleen veel effectiever dan verwacht, binnenkort kunnen we ook nog nieuws verwachten van andere kandidaat-vaccins zoals die van CureVac, CanSino en Johnson & Johnson.
Toch werd de genetische code van wat toen nog bekend stond als 2019-nCov, pas op 19 januari 2020 gepubliceerd. Teruggerekend heeft het dus 310 dagen gekost om te komen tot een werkzaam vaccin. Dat is veel en veel sneller dan normaal. Bij aandoeningen zoals hepatitis of polio duurde het decennia vanaf de ontdekking van de ziekteverwekker tot aan een werkend vaccin.
Mensheid kan moeilijke uitdagingen overwinnen
De snelheid waarmee een werkzaam Covid-19 vaccin beschikbaar kwam, bewijst dat we als mensheid moeilijke uitdagingen aan kunnen. De race naar een werkzaam vaccin werd gewonnen dankzij intensieve samenwerking tussen universiteiten, ziekenhuizen, grote en kleine farmaceuten, onderzoeksinstituten en overheden. Deze laatsten leverden immers gegarandeerde afnamecontracten of zelfs directe overheidssteun. Dit alles vormde een publiek-privaat ecosysteem dat we ook kunnen gebruiken bij de aanpak van andere complexe problemen op wereldschaal.
Complex coördinatieprobleem
Het ontwikkelen van deze vaccins was namelijk veel meer dan alleen maar wetenschappelijk onderzoek. Natuurlijk was het deels ook baanbrekende wetenschap. Sommige van deze vaccins zijn gebaseerd op een geheel nieuwe en ook voor andere kwalen veelbelovende technologie; de mRNA methodiek. Maar de totstandkoming van het vaccin was vooral een complex coördinatieprobleem. De pandemie heeft ons uitgedaagd om dit complexe probleem te overwinnen. In een tijd van groeiend populisme, toenemende economische onzekerheid en ongebreidelde samenzweringstheorieën heeft de strijd tegen Covid-19 ons ook weer bewust gemaakt van het belang van goede collectieve voorzieningen, betrouwbare sociale vangnetten en een daadkrachtige overheid. Zonder substantiële steun van de overheden zouden deze vaccins nooit zo snel zijn ontwikkeld.
Relatief goedkoop
En uiteindelijk kost deze oplossing ons niet eens zoveel. De verschillende vaccins komen beschikbaar voor bedragen tussen de 4 euro en 30 euro per dosis. In de opkomende markten wil AstraZeneca de vaccins leveren voor $3 per dosis. De twee miljard doses die het bedrijf van plan is te maken voor opkomende markten zullen dan in totaal zo’n 6 miljard dollar gaan kosten. Dit is natuurlijk een schijntje als we dat vergelijken met de omvang van de wereldeconomie of met het geld dat de epidemie ons uiteindelijk heeft gekost. Alleen al met de honderden miljarden aan noodsteun die overheden wereldwijd in de luchtvaartindustrie hebben gepompt (een sector overigens vol verslaafden aan het inkopen van de eigen aandelen) valt dit bedrag in het niet.
De kracht van de noodzaak
Bedenk eens wat als we deze manier van een wereldprobleem aanpakken ook gaan benutten om andere wereldproblemen aan te pakken? Bijvoorbeeld de klimaatcrisis? Of de ongelijke positie van de vrouw? De wereldwijde armoede? De jeugdwerkloosheid? De migratie als gevolg van klimaatverandering? Of de tekorten aan schoon drinkwater? Of het gebrek aan goede sanitaire voorzieningen? Meer dan 4 miljard mensen – meer dan het aantal mensen op Facebook- hebben geen toegang tot werkende, schone toiletten. Ook het oplossen van deze laatste, schijnbaar eenvoudige, uitdaging vereist complexe coördinatie en, u raadt het al, besef van de urgentie.
Lering trekken
Daar komt nog bij dat Covid-19 nog meer maatschappelijke breuklijnen en problemen heeft blootgelegd. Nu het stof neerdaalt, zullen we de lessen die de aanpak van Covid-19 ons heeft geleerd, moeten benutten. Wie had begin 2020 gedacht dat we zo snel en zo goedkoop medische doorbraken zoals de ontwikkeling van deze vaccins zouden kunnen bereiken?
Als we kijken naar deze mega-problemen op wereldschaal, die ieder voor zich bepalend zijn voor onze toekomst als mensheid, wat kunnen we dan niet kunnen bereiken als we dezelfde urgentie, creativiteit, constructieve concurrentie, coördinatie en samenwerking inzetten als voor de race naar een werkzaam vaccin?
Dat geeft hoop.
© Peter van der Wel en Hans Gertsen (12020)
PS: Interessant? Stuur deze blog dan vooral door een collega of vriend! Kreeg u ’m zelf doorgestuurd? Abonneer u hier gratis
PPS: Wilt u maandelijks als eerste mijn nieuwste blog ontvangen? Geef u hier op voor gratis toezending
