Tijdens en na afloop van mijn lezingen merk ik vaak dat veel mensen bang zijn voor wat de toekomst ons mogelijk zal brengen. Ook ik kan niet in de toekomst kijken, maar wie goed kijkt, ziet toch duidelijk een positieve ontwikkeling. (En enkele gevaren die deze ontwikkeling bedreigen). We zien hoe de mensheid zich langzaam aan ontworstelt uit het moeras van sektarisme, dictaturen, religieuze twisten etc. Velen van ons dragen nog de littekens van ons gewelddadige verleden vol van inquisities, pogroms, vervolgingen. Onze geschiedenisboeken beschrijven verschrikkelijke verhalen over massale slachtpartijen en volkerenmoord voortkomend uit bijgeloof, onwetendheid, massahysterie en haat.
Maar als we goed kijken, zien we nu over de gehele wereld elementen van een mondiale beschaving ontstaan. Een beschaving die wordt gedragen door toenemende globalisering en de groei van kennis en welvaart. In de sport zien we mondiale sporten ontstaan in de vorm van voetbal en de olympische spelen. In de muziek zien we sterren die over de hele wereld worden bewonderd en beluisterd. In de mode zien we wereldwijd dezelfde luxe merken, kleding, tassen en schoenen in de winkels. We zien het internet als de mondiale opvolger van televisie en telefoon. We zien zelfs een mondiale taal ontstaan.
Sommige mensen zijn bang dat dit proces het einde zal betekenen van lokale culturen en gebruiken. Maar in de meeste landen zien we dat de lokale elites tweetalig zijn. Ze spreken niet alleen hun eigen taal, maar ook één van de grote Europese talen of Mandarijn. Als dat zich zo doorzet, zullen de meeste mensen straks bicultureel zijn. Ze zullen zich net zo thuis voelen in hun eigen lokale cultuur als in de wereldcultuur die nu aan het ontstaan is. Zo zal de culturele rijkdom en diversiteit van onze planeet behouden blijven.
Tegelijkertijd dreigen er echter gevaren die deze ontwikkeling zouden kunnen doorkruisen. Denk aan de opwarming van de aarde, (bio)terrorisme of het mogelijk uitbreken van een kernoorlog. Kernwapens verspreiden zich steeds verder over de aarde, ook naar instabiele regio’s zoals het Midden-Oosten, Noord- Korea en India en Pakistan. Een regionale kernoorlog kan snel escaleren als er ook supermachten bij betrokken raken. Deze kernwapens zouden ook in handen kunnen vallen van terroristische groepen.
Dat geldt ook voor biologische wapens. De grootste doodsoorzaken in onze geschiedenis waren niet oorlogen, maar ziektes en epidemieën. Stel dat een falende staat of groep terroristen er in slaagt om een krachtig biowapen te produceren. Bio-engineering wordt immers steeds eenvoudiger en goedkoper. Veronderstel eens dat ze er in zouden slagen om een ziekte als ebola, HIV of vogelgriep te modificeren waardoor deze nog dodelijker en nog eenvoudiger te verspreiden wordt.
En dan de opwarming van de aarde. Al enkele decennia zien we overal op aarde record op record sneuvelen. We zien steeds meer stijgende temperaturen, smeltende gletsjers, verdwijnend ijs in de Noordelijke IJszee en Antarctica, droogtes, bosbranden en tornado’s.
Bioterrorisme, verregaande mondiale opwarming of een kernoorlog zullen hoogstwaarschijnlijk leiden tot massale volksverhuizingen. Een massale vlucht uit kustgebieden, uit oorlogsgebieden of uit gebieden waar nieuwe ernstige ziektes uitbreken. De massale vluchtelingenstromen die dan op gang zouden komen, zouden vele malen groter zijn dan de huidige en ze zouden onze nu al ernstig onder druk staande internationale systemen volledig ontregelen.
Dat brengt mij terug bij het begin van deze blog. Alles hangt steeds meer met alles samen. Dat heeft ons – althans het grootste deel van de wereldbevolking – al veel goeds gebracht. En dat zou ons nog heel veel meer goeds kunnen brengen. Maar we zijn daardoor ook steeds meer afhankelijk van elkaar geworden. De wereld is steeds meer een dorp geworden. En een dorp moet bestuurd worden. Maar waar blijft onze dorpsraad?
We kennen natuurlijk de Verenigde Naties (VN), maar die heeft de afgelopen decennia helaas bewezen de rol van mondiale dorpsraad niet te kunnen spelen. De VN is een tandeloze tijger omdat de macht in het belangrijkste orgaan, de Veiligheidsraad, in handen is van slechts vijf van de 193 VN-leden. Rusland, China, de Verenigde Staten, Frankrijk en Groot-Brittannië maken de dienst uit in de naoorlogse opvolger van de Volkerenbond.
Die vijf permanente leden -niet toevallig allemaal kernmachten- hebben binnen de Veiligheidsraad als enigen vetorecht. De Verenigde Naties kunnen daardoor niet de rol van wereld dorpsraad spelen.
Ondanks de fraaie doelstellingen zijn de Verenigde Naties vooral een instrument voor het handhaven van de globale status quo gebleken. Discussie over hervormingen zijn al tientallen jaren gaande, maar er is weinig tot geen vooruitgang. En de status quo die gehandhaafd wordt, is die van net na de Tweede Wereldoorlog (WOII). Opkomende wereldmachten als India en Brazilië moeten nog altijd genoegen nemen met een bijrol.
Om de dreigende gevaren het hoofd te bieden die de positieve mondiale ontwikkelingen bedreigen, is er dringend behoefte aan een echt mondiale dorpsraad.
Burgers allerlande vereenigt u. Laat de toekomst niet alleen aan de vermolmde oude structuren over.
Peter van der Wel (12018)
PS: Stuur deze blog vooral door naar collega’s en vrienden! Kreeg u ’m zelf doorgestuurd? Abonneer u hier gratis
PPS: Reacties zijn welkom. U kunt ze mailen naar mijn mailadres.
