Niemand kan de toekomst voorspellen. Ook een futuroloog niet. Sommige mensen verwarren futurologie daarom wel met koffiedik kijken. Het doel van de futurologie is echter niet het doen van perfecte voorspellingen. De futurologie heeft als doel om mensen, bedrijven, organisaties en de samenleving in zijn geheel te helpen zich zo goed mogelijk voor te bereiden […]
Een 4 stappenplan om zelf de toekomst te verkennen Meer lezen »
Stelt u zich eens voor: een kind in een afgelegen dorp, ergens in Afrika, in Zuid Amerika, of in India. Ik weet dat het moeilijk is om je te verplaatsen in dat kind. Maar stel je voor dat dit kind droomt van een toekomst die verder reikt dan de horizon. Maar dan weet je dat
Kunnen nationalistische politici onze problemen oplossen? Meer lezen »
De meesten van ons zijn het erover eens dat wij nu voor complexe vraagstukken staan die groter zijn dan wij als mensheid ooit – of in ieder geval generaties lang – hebben meegemaakt. Denk aan de vluchtelingenproblematiek, de economische ongelijkheid, of de klimaatproblematiek Toch vragen maar weinig mensen zich af waar we dan naartoe willen.
Ook onze politici hebben een toekomstvisie nodig Meer lezen »
In 1930, dus bijna 100 jaar geleden, schreef de beroemde Engelse econoom Keynes een spraakmakend artikel met als titel: Economic possibilities for our grandchilderen. Hij voorspelde daarin dat de mensen van 2030 toe zouden kunnen met 15 uur betaald werk per week. Zou zijn voorspelling nog uitkomen? Als toekomsteconoom vind ik dat een intrigerende vraag.
Wie werkt er nog in 2030? Meer lezen »
In de jaren ‘70 van de vorige eeuw waren we doodsbang voor overbevolking. Bang dat we niet voldoende voedsel zouden kunnen produceren om iedereen te eten te geven. Volgens sommige voorspellingen zou de wereldbevolking groeien tot meer dan 25 miljard mensen. Dat beeld bestaat nog steeds bij veel mensen. Maar sindsdien is de bevolkingsgroei snel
Naar een wereld met minder mensen Meer lezen »
Ooit, heel lang geleden, vertelden onze voorouders elkaar bij het kampvuur of de open haard verhalen. Zo gaven ze kennis en verhalen door van de ene generatie aan de andere en niemand had het over copyright. Later trokken troubadours langs stad en land om daar hun nieuwtjes en liedjes ten gehore te brengen. Die verhalen
Kunstmatige intelligentie en copyrights Meer lezen »
Het is opvallend hoe in politieke discussies toch steeds weer de optie van kernenergie opduikt. Binnenkort zijn er weer verkiezingen en dan moet er weer een regeerakkoord komen. Het is te hopen dat daar niet opeens weer kernenergie in komt te staan. Waarom niet? Te duur, te laat en niet slim Nieuwe kerncentrales zijn niet
Kernenergie: te laat, te duur en niet slim Meer lezen »
In mijn nieuwe boek: ‘Toekomstonderzoek ‘een kleine cursus’ (Uitgeverij Aspekt 2023) laat ik zien waarom toekomstonderzoek zo belangrijk is. Voor ieder van ons privé, voor bedrijven, overheden en andere organisaties, voor ons land, voor onze planeet. En niet alleen dat, ik laat ook zien hoe toekomstonderzoek in zijn werk gaat en hoe je zelf de
Toekomstonderzoek: een kleine cursus Meer lezen »
Al weer enige tijd terug mocht ik in het boekencafé van het Platform Economie & Ruimte spreken over mijn boek Toekomstverkennen: het ultieme denken in organisaties. Hierbij een filmpje daarvan. Dat Platform is een groep vrijwillige vrijdenkers onder leiding van Cees van Beukering die vanuit de perspectieven economie, ruimte en bestuur kijkt naar vraagstukken. Interessant
Boekencafé: Toekomstverkennen Meer lezen »
Op deze pagina vind je de linkjes uit het boek: Toekomst Onderzoek pag 10: https://vanderwel.net/blogs/toekomst/de-100-lessen-van-de-futurologie/ pag 17: https://en.wikipedia.org/wiki/Cognitive_bias#/media/File:Cognitive_bias_codex_en.svg pag 61: https://nl.wikipedia.org/wiki/Kondratieffgolf https://www.theguardian.com/technology/2019/nov/12/histo-ry-as-a-giant-data-set-how-analysing-the-past-could-help-save-the-future https://peterturchin.com/structural-demographic-theory/ https://news.mit.edu/2013/how-to-predict-the-progress-of-technology-0306 pag : https://hbr.org/2007/11/a-leaders-framework-for-decision-making pag 113: https://jods.mitpress.mit.edu/pub/issue3-brand/release/2 pag 125: https://the-voroscope.com/2017/02/24/the-futures-cone-use-and-history/ pag 131: https://en.wikipedia.org/wiki/Futures_wheel pag 149: https://nl.wikipedia.org/wiki/Joseph_Campbell pag 161: https://medium.com/10x-curiosity/three-horizons-frame-work-de07244c24e1 pag 176: https://www.youtube.com/watch?v=ubNF9QNEQLA pag 179: https://publicdomainreview.org/collection/a-19th-century-vision-of-the-year-2000 pag 185: https://www.youtube.com/watch?v=xPy0TM1WkW4 pag 186: https://www.youtube.com/watch?v=NZ80SVOHKoo
De hoogte van inkomens en vermogens. Het blijft een gevoelig onderwerp. Toch denk ik dat het de hoogste tijd is voor een gesprek over het begrenzen van superrijkdom. Er zijn vele goede redenen om daar een maximumgrens voor in te stellen. Eerst even over waar ik aan denk bij zo’n maximumgrens. Ik denk dan aan
Grenzen aan superrijkdom Meer lezen »
De oplettende krantenlezer komt de laatste maanden steeds meer toepassingen van kunstmatige intelligentie tegen. Bij het onderzoek naar nieuwe geneesmiddelen, bij de medische diagnostiek, in het onderwijs en zelfs op het terrein van kunst, muziek en tekstcreatie. Dit gaat ons ongetwijfeld veel betere behandelingswijzen, betere lesmethoden en betere muziek, beelden en teksten opleveren. Maar aan
De verleiding van de technologie Meer lezen »
Op de arbeidsmarkt concurreren we niet alleen met mensen, maar ook met robots, bots en kunstmatige intelligentie. En die worden steeds sneller, beter en goedkoper. Dat is een strijd die we niet moeten willen aangaan. Veel mensen zijn daarom bang dat deze machines straks onze banen zullen inpikken. En natuurlijk zullen ze veel werk van
Ja, natuurlijk heb ook ik, zitten spelen met ChatGPT, de nieuwe chatbot. En natuurlijk heb ik ook met interesse de reacties op deze chatbot gevolgd. Zoals te verwachten, liepen die uiteen van ernstig bezorgd tot extreem enthousiast. Van een pleidooi in de NRC om het gebruik van ChatGPT aan banden te leggen, “omdat we regelrecht
Spelen met ChatGPT Meer lezen »
Digitalisering levert dalende productiekosten op. Dankzij digitalisering kunnen we met steeds minder input van arbeid, grondstoffen en energie, steeds meer output in de vorm van steeds betere en steeds goedkopere producten leveren. Dat geldt voor alle sectoren die gedigitaliseerd raken. Van ziekenhuizen tot telefoonmaatschappijen en van maakindustrie tot transport. Welvaartsgroei ongelijk verdeeld Minder input van arbeid, betekent
Digitalisering en sociale onrust (2017) Meer lezen »
Eigenlijk hou ik er niet van om reclame te maken voor mijzelf, maar ik ben toch wel een beetje trots op het verschijnen van mijn nieuwe boek ‘De Goede Toekomst’. Bij de research voor dit boek kwam ik regelmatig zaken tegen waarvan ik dacht: “dat kan toch niet waar zijn”. Maar ze bleken wel waar.
De Goede Toekomst Meer lezen »
Yes, of course I too have been playing with ChatGPT, the new chatbot. And of course I have also followed the reactions to this chatbot with great interest. As expected, these ranged from seriously concerned to extremely enthusiastic. From a plea in one of our Dutch quality newspapers to restrict the use of ChatGPT, “because
My experiences with ChatGPT Meer lezen »
In deze uitgebreide blog bespreek ik een aantal instrumenten voor maatschappelijk activisme. Dat doe ik om individuen en organisaties die zich inzetten voor maatschappelijke verandering mogelijk op nieuwe ideeën te brengen. Want vaak beperken zij zich tot maar één of enkele soorten acties. En dat terwijl er heel veel manieren zijn waarop je je onvrede
1001 methoden voor geweldloos activisme Meer lezen »
Niemand kan in de toekomst kijken. Toch valt er veel meer te zeggen over de toekomst dan we soms denken. Veel zaken veranderen namelijk niet. Natuurwetten veranderen niet, net als de menselijke aard met al zijn (on)hebbelijkheden hetzelfde blijft. Wetten, regels, instituties veranderen wel, maar dan meestal maar heel langzaam. Dat geldt ook voor onze
3 scenario’s voor de wereld van 2040 Meer lezen »
Normaal ben ik niet zo van click-activism maar dit keer. Sluit je aan bij dit initiatief om 50% van onze planeet tot beschermd gebied te maken. Onderteken (net als bijna 3,5 miljoen anderen) de petitie op Avaaz.org. (KLIK HIER). Als we de vervuiling geen halt toeroepen, is onze planeet onherroepelijk verloren. Dat is het SOS-bericht
Bescherm 50% van de aarde Meer lezen »
Al eerder schreven we over het belang en het nut van toekomstverkennen. Over hoe de futurologie ons kan helpen om onverwachte of zelfs onvoorstelbare gebeurtenissen vroegtijdig te zien aankomen. Bijvoorbeeld toen twee jaar geleden de coronapandemie ons overviel. Nu zouden we dit weer kunnen schrijven naar aanleiding van de vreselijke en onvoorstelbare oorlog in de
Oorlog in Oekraïne Meer lezen »
In mijn vorige blog had ik het over het belang van vroegsignaleren. Hoe toekomstonderzoekers van over de hele wereld al waarschuwden voor een mogelijke Russische inval in Oekraïne. Maar ook nu die vreselijke oorlog aan de gang is, blijft vroegsignaleren van belang. Namelijk om in kaart te brengen hoe deze oorlog zou kunnen eindigen. Hieronder
Wat hebben de OV-chipkaart, Google Earth en bewakingscamera’s met elkaar te maken? Ogenschijnlijk niet veel. Maar dit zijn drie voorbeelden die ons duidelijk maken dat we allang niet meer ‘op het net’ leven. We zijn steeds meer gevangen geraakt ‘in het net’. Dat net is dan het geheel van poortjes, camera’s, cardreaders, betaalautomaten, navigatiesystemen, mobiele
Nadelen van privacy Meer lezen »
Ik ben beschikbaar voor een-op-een consulten, online of in levende lijve. Dit kan gaan over een schrijfproject, zakelijk project, vragen over de toekomst, of iets anders. Ik ben geen psychotherapeut of levenscoach. Ik heb wel waardevol inzicht te bieden op vele gebieden, vanuit een uniek perspectief. Als je me nodig hebt, ben ik er. Eerste
Nu ook: 1-op-1 consult Meer lezen »
Tien jaar terug geloofde bijna niemand dat in het jaar 2002 meer dan de helft van de Nederlanders op het Internet zou zitten. En ze geloofden al helemaal niet dat er dan meer dan 12 miljoen mobiele bellers zouden zijn. Ook nu zijn er veel mensen, die denken dat alles wel bij het oude zal
Drie innovatiegolven Meer lezen »
Op dit moment is vlees vanuit precisie fermentatie nog net iets duurder dan ouderwets vlees en kweekvlees is nu nog een stuk duurder, maar zoals gezegd, …
Waarom koeien straks overbodig zijn Meer lezen »
Zoals u wellicht weet ben ik een ras optimist. Mijn nieuwste lezing heet dan ook ‘De Goede Toekomst’. Maar die Goede Toekomst komt er niet vanzelf. Daar moeten we wel wat voor doen. Of liever gezegd, veel voor doen. Maar zoals ik in mijn lezing aantoon, liggen de oplossingen voor het grijpen en kunnen die
Gaat de techniek alle problemen oplossen? Meer lezen »
Maar nu achteraf blijken de kosten van de energietransitie heel erg te zijn meegevallen. Sterker nog; die transitie blijkt vooral veel winst te hebben opgeleverd. Begin jaren 20 kwamen berekeningen van de EU en van de VN, maar ook van commerciële bureaus zoals McKinsey uit op astronomische bedragen die liepen in de triljoenen euro’s. Maar dat was alleen maar rekenwerk. De praktijk bleek achteraf veel gunstiger uit te pakken. Zo werd 80% van de berekende kosten al terugverdiend toen alle subsidies aan fossiel werden verschoven naar duurzame energie. De resterende 20% kon over een aantal jaren worden uitgesmeerd en dat kwam toen uit op ongeveer 1% van het bruto nationaal product.
Misverstanden over de energietransitie Meer lezen »
Nu de eerste ‘burgers’ hun rondjes rond de aarde hebben gedraaid, is er veel kritiek op deze ‘rijkeluis tripjes”. Ik begrijp die kritiek wel, maar toch….. Natuurlijk vind ook ik de gigantische ongelijkheid in de wereld een enorm probleem waar we zo snel mogelijk vanaf moeten. Is het niet uit medemenselijkheid dan wel uit welbegrepen
Positieve kanten van ruimtetoerisme Meer lezen »
Bij mijn lezingen krijg ik vaak de vraag: “Ja maar wat kan ik nou doen om te zorgen dat Die Goede Toekomst er snel komt? Wat kan ik doen om bij te dragen aan een upgrade van ons economisch systeem, aan een andere manier van produceren en consumeren? Ik ben toch maar een heel klein
10 manieren waarop jij de toekomst kan beïnvloeden Meer lezen »
Je hoort vaak dat de wereld steeds sneller verandert. Maar dat is maar ten dele waar. Alleen wie onvoldoende vooruit kijkt, wordt overvallen door de gebeurtenissen die op ons afkomen. Dat geldt voor de klimaatproblemen, de stikstofproblemen en dat gold ook voor de recente corona crisis. Veel mensen en organisaties kijken onvoldoende vooruit. Hoe kun
Kleine cursus toekomstonderzoek Meer lezen »
klik hier om terug te gaan naar de blog: zwakke signalen
zwakke signalen 2 Meer lezen »
De recente discussies over de corona-app en een corona paspoort zijn een voortzetting van een al veel langer lopende discussie. Al vele jaren klagen privacy beschermers over de inbreuken op onze privacy. Maar laten we nu eens naar de feiten kijken. Wat is nu echt het probleem? Het echte probleem is volgens mij niet dat
Privacy? Wat is het echte probleem? Meer lezen »
Op de arbeidsmarkt concurreren we niet alleen met andere mensen, maar ook met steeds slimmere machines. En die machines worden niet alleen steeds slimmer, maar ook nog eens steeds sneller en goedkoper. Daarom moeten we niet willen concurreren met die machines, want die race verliezen we uiteindelijk toch. We moeten er wel mee leren samenwerken.
Een upgrade van onze economie Meer lezen »
De laatste tijd staan nieuwe digitale betaalmiddelen volop in de belangstelling. Dat zal vast te maken hebben met de sterk wisselende koersen van cryptomunten zoals de bitcoin, maar er zijn veel meer ontwikkelingen gaande. Bijvoorbeeld initiatieven van Facebook en Amazon om zelf ook met een cryptomunt – de Diem – te komen en natuurlijk de
De toeslagenaffaire leidde tot de val van het kabinet Rutte III. Maar was daarmee ook het probleem opgelost? Nee, natuurlijk niet. Sterker nog, deze affaire was de zoveelste uit een reeks. Denk aan de problemen met de gaswinning in Groningen, de burgerslachtoffers in Hawija, de Bulgarenfraude, de traagheid in het vaccinatieproces en zo kan ik
Waarom de overheid zo moeilijk te veranderen is Meer lezen »
Terugkijken is altijd makkelijk. Toch blijft het moeilijk te begrijpen dat wij zolang de ogen bleven sluiten voor de gevaren van zoönose. Eerdere waarschuwingen zoals aids, SARS, Varkenspest, Gekke Koeienziekte en Ebola werden nog in de wind geslagen. Zelfs COVID-19 met miljoenen doden en zijn enorme impact op economieën over de hele wereld bleek nog
Hoe wij de zoönose overwonnen (bericht uit 2050) Meer lezen »
Als het goed is, zul je deze brief lezen in het jaar 2221. Dat is over 200 jaar. Ik weet niet hoe de wereld er dan uit zal zien, maar ik denk dat je het dan misschien wel leuk zult vinden om een brief te lezen speciaal gericht aan jou. Een stem uit het verleden
Lief achter, achter, achter, achter, achter, achter, achter, achter-kleinkind. Meer lezen »
Deze folder voor een denkbeeldige privacy dienst publiceerde ik in 2004 als waarschuwing. Wat als online-privacy een verhandelbaar artikel zou worden? Alleen weggelegd voor de rijkeren onder ons? Want juridische ondersteuning om jezelf uit alle ongewenste databases te laten verwijderen, is natuurlijk niet gratis. Trouwens het up-to-date houden van technische bescherming ook niet. Moeten we
PIM: uw Persoonlijke Informatie Manager (2004) Meer lezen »
De boodschap in dit artikel is niet populair maar wel belangrijk. Wij menen dat de privacy-discussie te eenzijdig is geworden. We leven nu in een wereld waarin één individu in staat is om heel veel mensen te doden. Maar dat is nog maar het begin. Straks bijvoorbeeld kan één mens (of een groepje mensen) een
de verzwegen kosten van privacy (2004) Meer lezen »
In 1948 schreef George Orwell de meeslepende toekomstroman: 1984. In dat jaar zou de overheid alle burgers 24 uur per dag via tv-camera’s en af- luisterapparatuur in de gaten kunnen houden. Privacy bestond niet meer. De overheid zou in 1984 ook alle media beheersen. Via radio, tv, film, kranten, boeken en onderwijs beheerst de overheid
Big Brother helpt ons (2003) Meer lezen »
In eerdere blogs hebben we het gehad over de niet-gevoerde privacydiscussie en over hoe Big Brother ons helpt. Iedere Nederlander is intussen al lang in duizenden gegevensbestanden opgenomen. In deze blog wil ik wat dieper ingaan op vier van de technieken waar we het hier over hebben. Koppelen van gegevensbestanden Om te beginnen het koppelen van digitale
De techniek van Big Brother (2003) Meer lezen »
Ik zie in de informatiemaatschappij zeven trends die de berichtgeving in de media veranderen. Om op een verstandige manier met de media om te gaan, is het nodig deze trends te benutten. De belangrijkste trend is misschien wel de informatieversnelling. Vroeger kwam het nieuws en de informatie lang niet zo snel en zo vaak tot
emotiecratie? (2008) Meer lezen »
Lang, heel lang geleden werd internet gezien als een groot anarchistisch, wild west netwerk, waarop iedereen in de grootst mogelijke anonimiteit kon rondstruinen. Je kon er elke gewenste pseudo-identiteit aannemen en tot in de diepste donkere krochten alle – al dan niet illegale – informatie opzoeken of chatten met mede-subversievelingen of perverselingen. Anonimiteit bestaat nietTegenwoordig
Anonimiteit op Internet? (2003) Meer lezen »
Nog niet zo heel lang geleden was de dorpspomp de plek waar de laatste nieuwtjes en roddels werden uitgewisseld. En nog steeds zijn verjaardagsfeestjes, partijtjes en de koffieautomaat belangrijke informatiebronnen. Maar ook hier heeft het internet zaken veranderd. We communiceren steeds vaker via social media, blogs, op discussie sites, internetfora en andere digitale ontmoetingsplekken. Gebruiker
Sociale media en roddel (2010) Meer lezen »
We kennen allemaal drones en we kennen kunstmatige intelligentie. Veronderstel nu eens dat die twee samen gaan komen in de vorm van denkende wapens. Lethal autonomous weapon systems (LAWS). Nou dat hoef je niet te veronderstellen, want die bestaan al. Op allerlei plaatsten wordt geëxperimenteerd met LAWS. Van Israël, Korea, de VS, China en Rusland
Zelfdenkende wapens Meer lezen »
Anders dan veel mensen verwacht ik dat onze kinderen het beter zullen krijgen dan wij het nu hebben. Trouwens ook wij zullen het in de toekomst veel beter krijgen dan we het nu hebben. Als we het althans een beetje slim aanpakken. Dat heeft alles te maken met de informatierevolutie waar we nu in zitten.
Van Bruto Nationaal Product naar Netto Mondiaal Geluk Meer lezen »
Zo rond de jaarwisseling worden we weer doodgegooid met voorspellingen voor de komende jaren. En nu met de Covid-pandemie lijkt het nog wel weer erger dan andere jaren. Natuurlijk willen we allemaal weten wat ons te wachten staat in het post-corona tijdperk. Heel vaak worden in deze voorspellingen allerlei trends beschreven. Welke trends zullen doorzetten?
De drie trends die er echt toe doen Meer lezen »
Dit artikel dateert uit 2001 maar is nog verbazingwekkend actueel) Minister Van Boxtel experimenteert al enige tijd met het elektronische paspoort, uitgerust met een chip met biometrische gegevens. Zo’n paspoort zou in principe volledig betrouwbare identificatie mogelijk maken. Niet alleen veel betrouwbaarder dan het papieren paspoort of rijbewijs, maar bovendien op afstand afleesbaar. Dit laatste
Hoog tijd voor een ander privacydebat Meer lezen »
Voor de meesten van ons was 2020 een slecht jaar. Maar er zaten ook goede kanten aan. Bijvoorbeeld dat we leerden wat echt belangrijk is in het leven. De mensen om ons heen, een betrouwbare overheid, vertrouwen in de wetenschap en anticiperen in plaats van (te laat) reageren. We leerden dat samenwerken, solidariteit en voorbereid
Waarom de toekomst beter zal zijn dan we nu denken Meer lezen »
In één van mijn vorige blogs schreef ik, dat ik al jaren geleden voorspelde dat er een wereldwijde pandemie zat aan te komen. Dat heb ik geweten. Alsof ik de toekomst kon voorspellen. Nee, dat kan niemand. Maar we kunnen wel de mogelijke toekomsten in kaart brengen en op basis van die kennis in het
Ik wil met u eens terugkijken op het begin van deze eeuw. U weet allemaal nog dat Europa in die tijd leek af te stevenen op een sociale en economische ineenstorting. U weet nog dat de bestaande politieke partijen in die tijd totaal ongeloofwaardig waren geworden. Wie nog wel stemde, stemde vooral tegen. Kiezers stapten
Overheidscommunicatie (een bericht uit 2050) Meer lezen »
Eerst de voorspellingen. We gaan ons minder verplaatsen. We gaan ons duurzamer verplaatsen. Onze spullen zullen we van minder ver gaan halen. Misschien vindt u dat nu voor de hand liggend, maar als ik u dit een jaar geleden had voorspeld, had u mij vast niet geloofd. Concreter: we zullen meer gebruik gaan maken van
Gevolgen van COVID 19 voor onze mobiliteit Meer lezen »
Dat hangt er natuurlijk vanaf waarover je voorspellingen wilt doen en hoe betrouwbaar je die wilt hebben. De baan van de hemellichamen is doorgaans zeer betrouwbaar te voorspellen, de beurskoersen doorgaans niet. En wat is betrouwbaar? Veel hangt af van de tijdshorizon waarover we voorspellingen willen doen. In de figuur hiernaast heb ik 4 verschillende
Hoe ver vooruit kun je voorspellingen doen? Meer lezen »
Voor futurologen zijn het interessante en leerzame tijden. Mensen vragen mij bijvoorbeeld: “waar blijven jullie nu met je voorspellingen?” Ik heb dan een wellicht verrassend antwoord. “Elke zich zelf respecterende futuroloog had al heel lang zo’n pandemie op zijn of haar lijstje van waarschijnlijke toekomsten. Al vanaf 2012 waarschuw ik regelmatig voor de komst van
Soms kondigt men mij niet aan als futuroloog maar als trendwatcher. Logisch misschien, want veel mensen gooien deze twee beroepen op een hoop. Ondanks de fundamentele verschillen. Want het extrapoleren van het verleden is echt iets heel anders dan nadenken over onverwachte en nog ongedachte toekomsten. Want wat is een trend? Een trend is een
Het verschil tussen een trendwatcher en een futuroloog Meer lezen »
Wij staan als mensheid op dit moment voor misschien wel de grootste en meest ingrijpende uitdaging ooit. We staan voor een dreigende combinatie van crises op sociaal, technologisch, economisch, ethisch en politiek gebied. Dreigende crises Laten we beginnen met de dreigende klimaatcrisis. Daarbinnen werken zichzelf versterkende terugkoppelingen. Versnelling van de opwarming bijvoorbeeld door het verdwijnende
Een nieuw verhaal over onze toekomst Meer lezen »
Heel soms kom je als futuroloog iets tegen waarvan je denkt; “dit gaat de hele wereldgeschiedenis veranderen”. Dit is zoiets. Je kent vast wel de discussies over het afvangen en opslaan van CO2 (de zogenaamde CCS-techniek). Maar wat ik nu op het spoor kwam, brengt deze hele discussie op een totaal ander niveau. Het gaat
Tijdens en na afloop van mijn lezingen merk ik vaak dat veel mensen bang zijn voor wat de toekomst ons mogelijk zal brengen. Ook ik kan niet in de toekomst kijken, maar wie goed kijkt, ziet toch duidelijk een positieve ontwikkeling. (En enkele gevaren die deze ontwikkeling bedreigen). We zien hoe de mensheid zich langzaam
de wereld is een dorp geworden, maar waar is de dorpsraad? Meer lezen »
Kun je op basis van patronen uit het verleden de toekomst voorspellen? Zo ja dan zou 2020 wel eens een positief keerpunt kunnen worden in meerdere opzichten. Sociaal, technologisch, economisch en politiek!Om te beginnen met de economie. In de economie kennen we de conjunctuurcyclus. De afwisseling van de zeven vette en de zeven magere jaren,
2020: een positief keerpunt? Meer lezen »
Probeer je eens een toekomstige wereld voor te stellen waarin bijna niemand meer hoeft te werken. Alles kan worden geproduceerd door robots. Zelfs die robots worden weer gemaakt door andere robots. In die wereld is groene energie overvloedig en praktisch gratis beschikbaar, dankzij zon, wind en misschien ook kernfusie. Met die bijna gratis energie kunnen
Welkom in het jaar 2100 Meer lezen »
Een van de belangrijkste begrippen in de economie – maar ook daarbuiten – is het Nationaal Product. Heel veel wordt afgemeten aan de hoogte van het Nationaal Product. Welvaart, werkgelegenheid, belastingdruk, noem maar op. Maar hoe berekenen we de hoogte van het Nationaal Product? Vreemd genoeg houden economen bij het berekenen van het Nationaal Product
We produceren thuis steeds meer thuis Meer lezen »
Na vele jaren van bezuinigen heeft de politiek eindelijk het achterstallig onderhoud in het onderwijs ontdekt. Krakkemikkige klaslokalen, verouderde computers, leerlingen die de school vooral zien als vervelend tijdsverlies, leraren die zijn verworden tot ordebewakers en amechtig achter de nieuwste ontwikkelingen aan moeten rennen. En dat terwijl toch iedereen voortdurend zegt dat onderwijs onze investering
De school van morgen (uit 2003) Meer lezen »
Wilt u slachtoffer worden van de omstandigheden of toch liever de baas blijven over uw eigen toekomst? Dat is een keuze. Het leven zit vol verrassingen. Aangename, maar helaas soms ook onaangename. Vooral die laatsten overvallen ons regelmatig. Of het nu om de bankencrisis van 2008 gaat of om de Brexit, of om verrassingen dichter
vervelende verrassingen voorkomen Meer lezen »
“Het is eenvoudiger om je het einde van de wereld voor te stellen dan het einde van het kapitalisme”. Of zoals de voormalige Britse Premier Margareth Thatcher ooit zei: “There is no alternative”. Wat kan er nog komen na het kapitalisme? Chinees staatskapitalisme? Russische pseudo democratie? Of gewoon de grote kladderadatsch? Oorlog, ineenstortende systemen, uit
Na het kapitalisme Meer lezen »
Ganzen en de toekomst van het onderwijs. In Frankrijk mest men ganzen vet. Dat gaat bepaald niet zachtzinnig. De boer duwt een trechter door de strot van de gans en propt daarna met kracht het voer naar binnen. Het gevolg is niet alleen een vette gans, maar ook een onnatuurlijk opgezwollen lever. En dat is
ganzen en onderwijs (2003) Meer lezen »
De versnellende versnelling in de informatietechnologie van de afgelopen 50 jaar begint nu ook door te sijpelen naar de rest van de samenleving. Het begon met computers en andere informatietechnologie, maar we zien het nu overal om ons heen. In de gezondheidszorg, de voedselproductie, de financiële diensten en ga zo maar door. Dat heeft ons een
de mensheid op een tweesprong Meer lezen »
Onlangs herlas ik het boek Revolutionaire Rijkdom van de visionaire futurologen Alvin en Heidi Toffler. Alweer enkele jaren oud, maar zeker niet gedateerd. Zij onderscheiden drie golven van technologische ontwikkeling die ieder vragen om andere instituties, zoals onderwijs, politiek en arbeidsmarkt. De eerste golf was die van de natuurlijke producten, de tweede golf van industriële
Economie volgens de Tofflers Meer lezen »
“De vraag is niet of computers kunnen denken, maar of mensen denken.” Deze uitspraak van de beroemde Amerikaanse psycholoog B.F. Skinner zet in ieder geval aan tot denken. Het is duidelijk dat computers iets kunnen dat lijkt op wat mensen ook doen. Maar voorlopig kunnen computers nog lang niet wat mensen kunnen. Computers zijn al
Kunnen computers denken? Meer lezen »
In toenemende mate lijkt de samenleving zich zorgen te maken over de ongewenste effecten van geavanceerde informatietechnologie. Nu is het altijd al zo geweest dat snelle technische vooruitgang op weerstand stuit, maar nu lijkt het anders te zijn. Bijvoorbeeld omdat er nu opeens wel heel veel banen verloren dreigen te gaan. Of omdat kunstmatige intelligentie
Moeten we of willen we AI? Meer lezen »
Hierbij enkele recente podcasts, webinars en online video interviews. ——————– Webinar E&R: leuk interview over mijn boek: Toekomstverkennen —— podcast JOGG: leefstijl transitie? de pizza koerier in de pauze video interview (SIB): kun je een crisis voorspellen? video interview Geest uit de Fles: leren toekomstverkennen? op school? podcast: toekomst, futurologie en pandemie podcast: kennismaken
Betaalt het zich terug om schaarse tijd en energie te stoppen in toekomstonderzoek? René Rohrbeck van de Universiteit van Aarhus (Denemarken) heeft daar onderzoek naar gedaan. Hij onderzocht samen met zijn team het verschil tussen organisaties die zich bewust voorbereiden op de toekomst en organisaties die dat niet doen. Doen toekomstgerichte organisaties het beter dan
Toekomstgerichte organisaties doen het beter (2019) Meer lezen »
De toekomst kun je niet voorspellen. Je kunt wel de grenzen vaststellen waarbinnen de mogelijke toekomsten moeten liggen. Die toekomsten kun je daarbij zien als een nog niet in kaart gebracht en nog niet onderzocht gebied. Terra Incognita, zoals oude kaartenmakers het noemden. De futurologie verkent dat onbekende gebied en probeert het in kaart te
De toekomst is onbekend terrein Meer lezen »
We are now at a point where we must educate our children in what no one knew yesterday, and prepare our schools for what no one knows today…. Margaret Mead We zijn het – denk ik – snel met elkaar eens dat ons onderwijs grote problemen kent. Het is te duur, te traag, er is
mijn onderwijs van morgen Meer lezen »
Deskundigen voorspellen dat rond 2035 door automatisering en digitalisering meer dan 40% van alle bestaande banen verloren zal zijn gegaan. Dat heeft geleid tot utopische vergezichten van een toekomst waarin niemand meer hoeft te werken. Omgekeerd ook tot duistere visioenen van een wereld waarin een onderklasse structureel tot werkloosheid zal zijn gedoemd. De werkelijkheid zal
4 toekomstscenario’s voor de economie en waar is de politiek? (2019) Meer lezen »
Drie futurologen zetten grote vraagtekens bij de methodiek en de uitkomsten van een zojuist verschenen rapport over de toekomst van Nederland. Het Centraal Planbureau (CPB) en het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) kwamen op 1 december j.l. naar buiten met een gezamenlijke Toekomstverkenning Welvaart en Leefomgeving 2030 – 2050. In deze toekomstverkenning presenteren ze 2
Denkfout: planbureaus suggereren een voorspelbare toekomst Meer lezen »
Wat zal er gebeuren als we binnenkort beschikken over: En het mooist van alles, wat betekent het als al dit moois ook nog eens tegen steeds lagere kosten beschikbaar komt? Nieuwe kansen en nieuwe problemen Als ons eten over 20 jaar uit de printer komt of door robots wordt geproduceerd en als die robots nog
nieuwe technologie, nieuwe economie (2015) Meer lezen »
Het grootste probleem bij het voorspellen van de toekomst zit in ons hoofd. We hebben namelijk allemaal last van blinde vlekken en vooroordelen m.b.t. de toekomst. Dat verhindert ons objectief naar de toekomst te kijken. Het wellicht bekendste voorbeeld is wel onze houding tegenover slecht of negatief nieuws. Vaak hebben we de neiging om negatieve
In de jaren 30 van de vorige eeuw voorspelde de grote econoom Keynes dat we in het jaar 2030 nog maar 2 dagen per week zouden hoeven te werken. Sindsdien is heel veel van ons werk inderdaad weggeautomatiseerd. Maar waarom werken we dan nog steeds zo lang en zo hard? De voor de hand liggende
De 2-daagse werkweek? (2015) Meer lezen »
In mijn presentaties vertel ik vaak hoe we in de toekomst allemaal heel veel ouder kunnen worden, misschien zelfs wel onsterfelijk. Interessant is hier de ontsnappingssnelheid theorie. Als de biotechnologie zich sneller gaat ontwikkelen dan het verouderingsproces zelf, zal de mens in principe onsterfelijk worden. Dan worden wij de eerste generatie mensen die er niet meer zeker van
De digitale tweelingen komen er aan. Computerprogramma’s die op jou lijken, met jouw voorkeuren en jouw herinneringen, die voor jou beslissingen kunnen nemen en die ook allerlei taken van je kunnen overnemen. Die online contact kunnen houden met je klanten en simpele (of misschien wel heel complexe adviezen) kunnen geven. Op de foto hierboven zie je
wilt u ook een digitale tweeling? Meer lezen »
Hoe zou de toekomst eruit zien als jij het voor het zeggen had? Dat zou iedereen wel willen toch? Maar kun je de toekomst in de door jou gewenste richting beïnvloeden en hoe kun je daarbij je invloed zo groot en effectief mogelijk maken? In mijn boek ‘Impact, Hoe je meer invloed kunt uitoefenen op
hoe je meer invloed kunt uitoefenen op de toekomst Meer lezen »
De afgelopen zomer leek Nederland wel één groot festivalland. Pinkpop, DanceValley, Healing Garden, Lowlands, Mysteryland, Into The Great White Open, Down The Rabbit Hole, Open Up, enzovoort. Ik bezocht de meeste van hen. Ieder festival met zijn eigen publiek en eigen karakter. Festivals zijn intussen ook veel meer dan alleen maar een plaats waar je
lessen uit festivalland Meer lezen »
Eind juni mocht ik met meer dan 200 genodigden aanwezig zijn bij de officiële presentatie van de Verkenning Toekomst Volksgezondheid 2014, in ambtelijk jargon de VTV-2014. Het was nu al voor de zesde keer dat het RIVM, voluit het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, zo’n VTV uitbracht. Dit rapport is voor Nederland belangrijk, omdat al het beleid
Toekomstverkenning Volksgezondheid 2040: gemiste kans Meer lezen »
We leven in de participatiemaatschappij, waarin iedereen mee mag, nee, mee moet doen. Iedereen man, vrouw, mensen met beperkingen, sociaal zwakkeren, langdurig werklozen, zelfs ouderen moeten langer mee blijven doen. Dat vraagt om de inzet van een ieder, dat vraagt om solidariteit en mantelzorg en dat vraagt om de inzet van nieuwe technologie, zoals de
iedereen doet mee (2014) Meer lezen »
We hebben allemaal wel beelden van de toekomst. De meesten van ons gaan daarbij uit van de beelden uit de media. Robots gaan steeds meer van ons werk overnemen en we krijgen vast nog meer klimaatverandering voor de kiezen. Futurologen noemen dat wel; de waarschijnlijke toekomst. Maar er zijn veel meer mogelijke toekomsten denkbaar. Nu
20 jaar vooruitdenken Meer lezen »
De wetenschap kan ons steeds langer in leven houden. Maar moeten we dat wel willen? Misschien is het gewenst om in de (nabije?) toekomst toch ergens een grens te trekken. Een vastgestelde maximale levensduur. Dat lijkt nu misschien nog een absurd idee, maar er zijn verschillende goede redenen om dit eens verder te doordenken. Waarom
gegarandeerd gezond sterven? Meer lezen »
Na een klein jaar van Corona-ellende gloort er licht aan de horizon. De werkzame vaccins buitelen nu ineens over elkaar heen. De vaccins van Oxford/AstraZeneca, Moderna en Pfizer blijken niet alleen veel effectiever dan verwacht, binnenkort kunnen we ook nog nieuws verwachten van andere kandidaat-vaccins zoals die van CureVac, CanSino en Johnson & Johnson. Toch
lessen van COVID-19 voor de aanpak van wereldproblemen Meer lezen »
In een snel veranderende wereld zijn experts onbetrouwbaar (althans als ze beleidsadviezen moeten geven) Daarvoor zijn 3 redenen aan te wijzen. 1- het zijn mensen 2- ze vormen een groep 3 – het zijn experts Het zijn mensen Zoals alle mensen hebben ook experts last van menselijke denkfouten. De belangrijkste in dit geval is waarschijnlijk
experts zijn (soms) onbetrouwbaar Meer lezen »
Wilt u slachtoffer worden van de omstandigheden of toch liever de baas blijven over uw eigen toekomst? Dat is een keuze. Het leven zit vol verrassingen. Aangename, maar helaas soms ook onaangename. Vooral die laatsten overvallen ons regelmatig. Of het nu om de corona crisis van 12020 gaat of om de Brexit, of om verrassingen
voorbereiden op het onverwachte? Meer lezen »
Onlangs was ik als futuroloog uitgenodigd op een werkconferentie over de ‘arbeidsmarkt van morgen’. Meer dan 100 personen afkomstig uit vrijwel alle organisaties die er op de een of andere manier toe doen als we denken aan de arbeidsmarkt waren bijeen gekomen om met elkaar te spreken over de arbeidsmarkt van morgen. Het begon met
morgen, overmorgen, maar eigenlijk vandaag Meer lezen »
Waar word je nu echt gelukkig van? De meningen verschillen en voor ieder mens zal dat ook anders zijn. Maar toch tekent er zich een wetenschappelijke consensus af. Uiteindelijk zijn het op een biochemisch niveau chemische stofjes die jou dat geluksgevoel bezorgen. Die maken dat er rillingen van geluk over je rug lopen. Dat je
Over enkele jaren zal ik waarschijnlijk een Intelligente Digitale Assistent (IDA) hebben. Mijn IDA kan mij dan op allerlei gebieden ondersteunen bij het maken van keuzes. keuzes Bijvoorbeeld bij het kopen van een huis, een auto, of een vakantiereis. Mijn IDA kan dan niet alleen allerlei informatie voor mij opzoeken, maar mij ook behoeden voor
mijn digitale assistente en ik Meer lezen »
Op dit moment cirkelen er verschillende satellieten om de aarde die op zoek zijn naar planeten buiten ons zonnestelsel; zogenaamde exoplaneten. En die ontdekken we nu aan de lopende band. Ook planeten vergelijkbaar met onze aarde. Dus niet te ver van hun zon af niet te dichtbij. Niet te warm en niet te koud. Niet
buitenaards leven? Meer lezen »
Er zit mij iets dwars. Iets waar ik niet precies de vinger op kan leggen. De feestdagen komen er weer aan, met daarbij ook weer de gezellige familiebijeenkomsten. Maar vorig jaar heb ik tijdens de feestdagen ook veel ge-smst, geskyped, getweet, geappt, geFaceTimed en heel veel gebeld. Waarom? Omdat ik op die manier contact had
Ik snap mensen niet die bang zijn voor nieuwe ideeën. Ik ben juist bang voor de oude (John Cage) Futurologen denken altijd in systemen. Het gedrag van eenvoudige mechanische systemen is meestal vrij eenvoudig te voorspellen. Denk aan een verbrandingsmotor, een klok, een zonnestelsel. Maar in de futurologie hebben wij meestal te maken met complexe
de beste manier om een systeem te veranderen Meer lezen »
Langzamerhand zijn we in de situatie gekomen dat we ons moeten gaan bezighouden met de juridische status van computerprogramma’s. We zijn in staat om software te ontwikkelen die een grote mate van zelfstandigheid heeft bij het verrichten van handelingen. Denk aan software die automatisch bekeuringen uitdeelt, vliegtuigen bestuurt, aandelen koopt en verkoopt, auto’s bestuurt of
rechten voor AI’s Meer lezen »
In opdracht van de recruitmentorganisatie Hays ontwikkelde ik samen met collega Freija van Duijne onderstaande toekomstschets van de arbeidsmarkt voor Engineering & Technology in 2030. Deze schets vormde de basis van een onderzoek dat Hays begin 2015 uitvoerde. Soortgelijke toekomstschetsen ontwikkelden wij ook voor de sectoren Oil & Gas en IT. Het volledige onderzoekverslag kunt u hier
baan van de toekomst Meer lezen »
Futurologen hebben een groot vermogen om ‘out of the box’ te denken. Ze zien bijvoorbeeld hoe de kosten van veel producten en diensten de afgelopen decennia fors gedaald zijn door de technologische ontwikkeling. Die ontwikkeling gaat door en versnelt zich steeds verder, zo menen sommigen. In wat voor heerlijke wereld komen we terecht als veel essentiële
gaat technisch socialisme de wereld redden? (2016) Meer lezen »
Er is geen samenvatting, omdat dit een beschermd bericht is.
Beschermd: Kennismaken met de toekomst deel 2 (huiswerk) Meer lezen »
